Özgül Öğrenme Güçlüğü
Özgül öğrenme bozukluğu ya da güçlüğü, kişinin bilgiyi öğrenme ve işleme yeteneklerini etkileyen bir grup nörogelişimsel bozukluğu ifade eder. Bu bozukluk, genellikle okuma, yazma, matematik veya diğer akademik becerilerde zorlanmaya neden olabilir.
Özgül öğrenme bozukluğu, çocuğun potansiyel öğrenme kapasitesi ile gerçekleştirdiği akademik performans arasında farklı alanlarda (okuma, matematik, yazma ve henüz belirlenmemiş diğer beceriler) uyumsuzluklar içerir.
Bu uyumsuzluk, çocuğun yaşına ve doğuştan gelen zeka seviyesine uygun değildir ve kültürel ya da eğitsel eksiklikler gibi dışsal nedenlerle açıklanamaz.
Bu bozukluk, dil becerilerinde (örneğin, heceleme ve okuma) veya çözümleme becerilerinde zorluk yaşayan çocukları etkiler. Amerika’da nüfusun yaklaşık %5-%10’u özgül öğrenme bozukluğundan muzdariptir ve bu durum, erkek çocuklarda kız çocuklara göre daha yaygındır.
Çocuğun davranışsal ve sosyal gelişimi, bozukluğun şiddetine, aldığı eğitimsel müdahaleye ve çevresinden gördüğü sosyal desteğe bağlıdır.
Özgül Öğrenme Bozukluğu Belirtileri
Gerekli müdahalelerde bulunulmuş olmasına rağmen, en az altı aydır devam eden ve aşağıdaki belirtilerden en az biriyle birlikte öğrenme ve okul becerilerinin kullanımında zorluklar yaşanabilir:
- Sözcükleri yanlış veya yavaş okuma, bu sürecin çok çaba gerektirmesi: Örneğin, tek tek sözcükleri yüksek sesle okurken hatalı veya yavaş okuma, sık sık sözcükleri kesme, sözcükleri seslendirmede zorluk yaşama.
- Okunan metni anlama zorluğu: Örneğin, yazıda sırayı, ilişkileri, çıkarımları veya derin anlamları anlamakta zorlanma.
- Harf harf söyleme/yazma zorluğu: Ünlü veya ünsüz harfleri ekleme, çıkarma veya yerlerini değiştirme güçlüğü.
- Yazılı anlatım zorluğu: Örneğin, cümle içinde birden çok dil bilgisi veya noktalama hatası yapma, paragraf düzenlemesinin zayıf olması, görüşlerin yazılı ifadesinin açık olmaması.
- Sayısal algı, sayı gerçekleri veya hesaplama zorluğu: Örneğin, sayıları, büyüklüklerini ve ilişkilerini anlamakta zorlanma; yaşıtlarından farklı olarak, tek rakamlı sayıları eklerken parmak hesabı yapma; sayısal hesaplamalarda karışıklık yaşama ve işlemleri değiştirme.
- Sayısal düşünme (akıl yürütme) zorluğu: Örneğin, matematik kavramlarını, gerçekleri veya işlemleri uygulamakta güçlük çekme.
Etkilenen okul becerileri, kişinin yaşına göre belirgin şekilde geridedir ve bu durum geçerli ölçümler ve klinik değerlendirme ile doğrulanmıştır. Bu durum, hem okul başarısını hem de günlük yaşam aktivitelerini önemli ölçüde etkiler. On yedi yaş ve üzerindeki bireylerde, belgelenmiş öğrenme güçlükleri öyküsü de göz önünde bulundurulabilir.
Öğrenme güçlükleri genellikle okul yıllarının başında ortaya çıkar. Ancak, etkilenen okul becerileriyle ilgili zorluklar, birey sınırlı yeteneklerini aşmadıkça tam olarak belirginleşmeyebilir. Bu durum; sınırlı süreli sınavlar, dar bir zaman çerçevesinde uzun ve karmaşık okuma veya yazma gerektiren durumlar ya da okulda aşırı yüklenme gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Öğrenme güçlükleri, bireyin anlamsal yetenekleri, düzeltilmemiş görme veya işitme keskinliği, diğer ruhsal ve sinirsel bozukluklar, ruhsal-toplumsal zorluklar, okulda kullanılan dilin tam olarak anlaşılmaması veya eğitim yönergelerinin yetersiz olması gibi nedenlerle daha iyi açıklanamaz.
Özgül Öğrenme Bozukluğu Çeşitleri
- Okumada bozulmaların olduğu (Disleksi) özgül öğrenme bozukluğu
- Matematikte zorlukla (Diskalkuli) giden özgül öğrenme bozukluğu
- Yazılı ifadede bozulma ile giden özgül öğrenme bozukluğu
Okumada Bozulmaların Olduğu (Disleksi) Özgül Öğrenme Bozukluğu
Disleksi, çevresel faktörler (örneğin, kurşun zehirlenmesi, düşük sosyoekonomik durum) veya kalıtsal nedenlerden kaynaklanabilir. Vakaların yaklaşık %30'unda kalıtsal olduğu belirtilmektedir. Disleksi, erken teşhis edildiğinde daha olumlu sonuçlar alınabilir.
Bir çalışmada, 7 yaşında disleksi tedavisi gören çocukların, 14 yaşına geldiklerinde normal okuyabilme seviyesine ulaştığı tespit edilmiştir. Ancak, bazı durumlarda akıcılık problemleri yetişkinlik döneminde de devam edebilir.
Matematikte Zorlukla (Diskalkuli) Giden Özgül Öğrenme Bozukluğu
Matematikte Zorlukla (Diskalkuli) Giden Özgül Öğrenme Bozukluğu, bireyin matematikle ilgili temel becerilerde önemli yetersizliklerle mücadele ettiği bir öğrenme güçlüğüdür. Bu bozukluk, sayısal gerçekleri kavrama, matematiksel akıl yürütme veya hesaplama yeteneklerinde belirgin güçlüklerle kendini gösterir. Diskalkuli, bireyin kronolojik yaşına göre beklenen matematik düzeyinin altında performans sergilemesiyle tanımlanır.
Matematikte başarılı olmak, bir dizi nörogelişimsel işlevle yakından ilişkilidir. Sayı algısı, matematiksel gerçekleri hatırlama, matematik dili ve kelime problemlerini anlama, görsel-uzaysal yetenekler ve organizasyon becerileri bu işlevler arasında yer alır.
Matematik dilinde güçlük çeken bireyler, sembolleri doğru okuma ve anlamada zorlanabilir. Ayrıca, matematik problemlerini planlama ve organize etme konusunda zorluk yaşayan öğrenciler; sayfada düzenleme, sayıları yanlış kopyalama ve çok basamaklı soruları çözmede güçlük çekme gibi sorunlarla karşılaşabilirler.
Yazılı İfadede Bozulma ile Giden Özgül Öğrenme Bozukluğu
El yazısı, insan iletişiminin en gelişmiş seviyelerinden biridir ve karmaşık bir beceri gerektirir. Yazma süreci, çocuğun duyusal-motor ve bilişsel yeteneklerini eş zamanlı olarak kullanmasını içerir. Bu süreçte fikir oluşturma, söz dizimini planlama, her cümleyi heceleyerek yazı oluşturma ve sonuçları değerlendirme gibi aşamalar bulunur. Tüm bu aşamalarda başarılı olabilmek için zaman ve uzay algısının güçlü olması önemlidir.
Yazılı anlatım bozukluğu, el yazısı ve motor becerilerini etkileyen bir öğrenme zorluğudur. Bu durum, çocukların sınıfta yazma görevlerinde zorlanmalarına, okunaksız yazılar yazmalarına ve ödevlerini uzun sürede tamamlamalarına yol açabilir. Yazılı anlatım bozukluğu olan çocuklar, öğrenme için gerekli olan zaman ve uzay düzenleme becerilerinde zorlanır. Yazma performansı ile günlük işlevsellik arasında da bir ilişki bulunmaktadır.
Bu çocuklar:
- Dil kuralları, noktalama işaretleri ve heceleme ile ilgili sorunlar yaşar.
- Yazarken fikirlerini geliştirmekte zorlanır.
- Yalın, kısa veya anlaması güç yazılar yazabilir.
- Yeni düşünceler ortaya koymakta zorluk çekebilir.
Ancak, her ne kadar el yazısı okunaksız olsa da, tek sorun zayıf el yazısı olduğunda bu tanı konulamaz.
Özgül Öğrenme Bozukluğu Nasıl Geçer?
Özgül öğrenme bozukluğunun (ÖÖB) nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bu nedenle, tek bir çözüm yaklaşımı yoktur. ÖÖB tanısı konan her çocuk, farklı özellikler taşımaktadır. Bu nedenle, ÖÖB ile başa çıkmak için farklı yöntemler bir arada kullanılmalıdır.
Çocuk ve Aileyi Bilgilendirmek ve Yanlış Düşünceleri Gidermek
Çocuğun ve ailenin ÖÖB'nin ne olduğunu, çocuğun güçlü ve zayıf yönlerini, tedavi seçeneklerini ve tedavinin hedeflerini anlaması önemlidir. Bu nedenle, tedaviye başlamadan önce çocuğun ve ailenin bilgilendirilmesi ve yanlış düşünceleri giderilmesi gerekir.
İletişime Geç
Aşağıda bulunan formu doldurun en kısa sürede size dönüş sağlayalım!