Aile danışmanı, aile üyelerinin aralarında bulunan ilişkilerdeki sorunları açığa çıkaran ve bireylerin bu sorunlar hakkında farkındalık kazanmalarına neden olan kişilerdir. Danışman bu süreçte;

Aile bireylerinden herkesin diğer kişileri saygı ile dinleyip anlamasına

Bireyler arasında oluşan görüş ayrılıkların farkında olunmasına

Bireylerin ortada yer alan soruna yönelik konuşmalarına

Duygu ve düşüncelerin net bir şekilde açığa çıkarılmasına

Kırıcı ya da incitici tavırlarda bulunulmamasına

Değerleri olduğu gibi kabul etmeye

Beklentilerin açık bir dille ifade edilmesine yardımcı olur.

Aile danışmanlığı konusu bireyi tek başına değil de aile içinde ele aldığı için diğer psikoterapi ekollerinden ayrılır. Bütüncül bir yaklaşımla tüm aile değerlendirildiği için sonuca daha rahat ulaşılabilmektedir. Dolayısıyla ortaya çıkan ya da çıkacak olan sorunlar bireysel olarak değil de ailesel olarak değerlendirilir.

Aile terapisi seansları, bireysel olarak değil tüm aile bireyleri ele alınarak yapılır. Hatta olası durumlarda aileyi dışardan etkileyen büyükanne ya da büyük baba gibi akrabaların da görüşleri dinlenir. Böylece sorunlu birey değil de bütünsel bir yaklaşım ele alınır.

Aile danışmanlığındaki amaç; aile içinde yaşanan sorunlar, ölüm, kronik hastalıklar, ayrılık, boşanma gibi durumlarda bireylere psikolojik açıdan destek olmaktır. Bu anlamda işlenen konu açık ve nettir. Aile bireylerinin yaşadıkları sorunların çözümü ve kişilerin birbirlerine olan davranışlarında iyilik hali sağlanır. Belirgin ve esnek olarak çizilen sınırlar sayesinde daha sağlıklı bir çatı altında yaşamaları konusunda destek verilir.

Aile terapisinde hasta olan birey değil de tüm aile ele alındığı için bütüncül bir yaklaşımla aileye daha sağlıklı bir yaşam alanı sunulur. Oluşan sorunun kökeni ve çözümü hakkında kişilere farkındalık kazandırılır. Bireyde meydana gelen ve tüm aileyi etkileyen problemlerin çözümüne yönelik terapi çeşitleri uygulanır. Terapide aile üyelerinin aralarındaki patolojik durumlar değerlendirilir ve ilişkilerde aksayan yönler bulunup ortaya çıkarılarak diğer üyelerin de bunu görmeleri sağlanır. Böylece bireysel ve ailesel yaklaşımla yaşanan olumsuzluklar iyilik haline dönüştürülmeye çalışılır

İlişki Bağımlılığının Tanımı ve Genel Çerçevesi
İlişki bağımlılığı, modern yaşamın karmaşıklığı içinde sıklıkla karşılaşılan ve bireyin romantik ilişkilere yönelik aşırı bağımlılık geliştirdiği bir durumu ifade eder. Bu bağımlılık, kişinin kendi özsaygısını ve bağımsızlığını, ilişkileri üzerinden tanımlaması ve bu ilişkilerin yaşamını kontrol etmeye çalışmasıyla karakterize bir durumdur. İlişki bağımlılığının genel çerçevesi, bireyin duygusal bağlanma ihtiyacını karşılamak adına ilişkilerde sürekli bir arayışa girmesi, kendi kimliğini kaybetmesi ve toksik ilişki dinamiklerine saplanması üzerine odaklanır.

İlişki Bağımlılığına Genel Bakış
İlişki bağımlılığı, bireyin romantik ilişkilere aşırı bağımlılık geliştirmesiyle ortaya çıkar. Bu bağımlılık, genellikle geçmişteki travmatik ilişkilerden kaynaklanabilir ve bireyin bir ilişkiye aşırı güvenme ihtiyacını yansıtabilir. İlişki bağımlılığı, bireyin ilişkideki partnerinin onayını arama, sürekli olarak ilişki içinde kalmaya çalışma ve kendi kimliğini ilişki üzerinden tanımlama eğiliminde olmasıdır. Bu durum, bireyin bağımlılık yaratan ilişki dinamiklerine sıkışmasına ve sağlıklı sınırlar oluşturamamasına yol açmaktadır.

Bağımlılık Yapan İlişki Dinamikleri
Bağımlılık yapan ilişki dinamikleri, ilişki bağımlılığına katkıda bulunan faktörleri içerir. Bu dinamikler arasında düşük özsaygı, yetersizlik duyguları, kaybetme korkusu ve duygusal bağlanma ihtiyacı bulunabilir. Bağımlılık yapan ilişki dinamikleri, genellikle bireyin duygusal ihtiyaçlarına yeterince yanıt alamamasından kaynaklanır ve bu nedenle birey, bu ihtiyaçları karşılamak için sürekli olarak ilişkide kalma arzusunu hisseder. Bu dinamikler, ilişki bağımlılığına yol açan karmaşık bir içsel süreci yansıtır.

İlişki Bağımlılığının Psikolojik Belirtileri
İlişki bağımlılığı, bireyin romantik ilişkilerde ortaya koyduğu belirgin psikolojik belirtilerle tanımlanır. Bu belirtiler, duygusal bağlılık ve bağımlılık işaretlerini içerirken, ilişkideki bağımlılık yaratan davranışları da kapsar.

>Duygusal Bağlılık ve Bağımlılık İşaretleri
İlişki bağımlılığının psikolojik belirtileri arasında, duygusal bağlılık ve bağımlılık işaretleri önemli bir yer tutar. Birey, partnerine aşırı derecede bağımlı hale gelir ve ilişkideki duygusal tatmin ihtiyacını yalnızca partnerinden karşılamaya çalışır. Bu durum, sürekli olarak partnerin onayını ara

Kaybetme korkusunun kişiye özel olması sebebiyle kaybetme korkusu neden olur sorusunun birden fazla cevabı vardır. İnsan içinde bulunduğu tüm şart ve koşullardan doğrudan veya dolaylı şekilde etkilenebilmektedir. Bu etkiler çoğu zaman psikolojik sağlığa da zarar vermektedir.
Kişilerin bağlanma türleri, yetiştirilme tarzları, çocukluk döneminde yaşanılan travmalar ve kontrol kaybından korkmak gibi birçok sebep kaybetme korkusunu açığa çıkarabilir.
Bağlanma Türleri
Bağlanma duygusu kaybetme korkusunda önemli bir rol oynar. İnsanların bebekliğinde oluşan bu bağlanma süreci, bakım veren ile kurulan yakınlık ilişkisine denir ve bebeklerin güvende hissetmek için bu ilişkinin sağlıklı şekilde ilerlemesine ihtiyaçları vardır. Bakım veren ile sağlıklı ilişki kurulamadığında çocukluk çağı ve yetişkinlik dönemindeki ilişkiler derinden etkilenir.

Kişi bakım vereniyle sağlıksız bir bağlanma türüne sahip olduğunda yetişkinlik döneminde başkalarını idealize etmek, daha bağımlı olmak, ayrılmakta zorlanmak ve kaybetme korkusu gibi sıkıntıları sıkça yaşar. Bir kişiye, nesneye veya duruma gereğinden fazla bağlanıp ona gereğinden fazla önem atfeden kişiler kaybetme korkusunu sıkça yaşamaktadır.
Yetiştirilme Tarzı
Bireyin yetiştirilme tarzı da kaybetme korkusunu hissetmesine sebep olabilir. Bağımlı, baskıcı ve sınırsız bir yetiştirme tarzı, insanda kendi başına ayakta kalamama düşüncesini tetikler. Bu da ilerleyen zamanlarda kendini yanındaki insanlara oldukça bağımlı, tek başına kalmaktan korkan ve kaybetmekten korkan bir insan profili yaratabilir. Bu konuda daha detaylı bilgi için Ebeveynlik Stilleri yazımızı okuyabilirsiniz.
Travmalar
Çocukluk döneminde yaşanan travmalar da kaybetme korkusunu yoğun bir kaygıya dönüştüren sebeplerden biridir. Çocukluk ve ergenlik döneminde değer verdiği bir yakınını kaybeden kişilerde bu korku uzun süreler devam edebilir. Aynı zamanda yine çocukluk döneminde maruz kalınan aile içi aldatma, terk edilme gibi travmatik durumlar kaybetme korkusunu tetikleyen etkenlerdendir.
Kontrol Kaybı
Yaşamdaki kontrol kaybı da kaybetme korkusunun sebeplerinden biridir. Herhangi bir kayıp insanın rutinini etkileyeceğinden ve hayatını değiştireceğinden bu belirsiz yola girmek insanda kaygıya sebep olabilir.
Belirsizlikten korkmak, yok olmaktan korkmak, yalnız kalmaktan korkmak ve acı çekmekten korkmak da kaybetme korkusuna sebep olan faktörler olarak görülmektedir. Buradaki ortak nokta kontrolü kaybetmeye dair korkudur.
Değerli bir şeyi kaybetmek acı verici, korunmasız ve hassas bir deneyimdir. İnsan bu hisleri yaşamaktan kaçındığı için kaybetmekten korkabilir.
Kaybetmekten korkan erkek çizimi
Kaybetme Korkusunu Yenmek için Öneriler Kaybetme korkusu ile baş etmek için insanlar çoğu zaman birçok psikolojik sıkıntıda da yapıldığı gibi bastırıp yok saymayı denerler. Tabii ki bu çözüm sağlıklı olmadığı için kısa süreli ve geçici bir çözümdür.
Bir sorun ile baş etmenin ilk adımı bu sorunu kabul etmektir. Kaybetme korkusunu kabul etmek onunla başa çıkabilmek için oldukça önemlidir. Bu kabul ediş kişinin neyi kaybetmekten korktuğunu bulmasına, duygularını anlamasına ve onları çözmesine yardımcı olmaktadır.
Çözüm sürecinde ise çevreden sosyal destek almak, öncelikleri değiştirmek ve öz bakım üzerinde çalışmak oldukça işe yarayan adımlardır.
Sosyal Destek Alın
Kişiler tek başlarına kabullenmekte veya çözmekte başarılı olamadıkları durumlarda sosyal çevrelerinden yardım arayışı içerisine girebilirler. Çoğu zaman aynı korkuları yaşayan başka birilerinin de oluşu insanı rahatlatır ve birlikte çözüme gidebilmekte yardım sağlar.
Bazı yüksek kaybetme korkularında bu da yeterli olmayacaktır. Bu noktada Hiwell Online Terapi Platformunun alanında yetkin uzmanlarından psikolojik destek almak, kaybetme korkusu ile çalışıp onu aşmaya yardımcı olmaktadır. Kişi terapi sürecinde düşünce yapısını değiştirmeyi ve dönüştürmeyi öğrenip, kaybetmenin negatif taraflarına odaklanmak yerine onu bir büyüme aracı olarak ve yeni bir deneyim olarak kabul etmeye odaklanır.
Kontrol edilemeyecek şeylere odaklanmak ve onlara kaygılanmaktansa hayatta kontrol edilebilecek noktalara odaklanmaya çabalamak ve onları yoluna koymaya çalışmak yine kişinin terapi sürecinde öğrendiği ve kaybetme korkusunu aşmasına yardımcı olacak yöntemlerden biridir.

Ayrılma anksiyete bozukluğu tanısının konulması için çocuklarda ve ergenlerde bu belirtilerin en az 4 hafta boyunca, yetişkinlerde ise 6 ay boyunca görülmesi beklenir.
➢ Ayrılma anksiyetesi genellikle, kişinin günlük hayatını ve iş-okul hayatını olumsuz etkiler. Ayrıca kişinin hayatını olumsuz etkileyecek seviyede yoğun strese ve kaygıya sebep olur
➢ Ayrılma anksiyete bozukluğu, her yaşta olabilmekle beraber, genellikle çocukluk döneminde ve ergenlikte gözlemlenir. Ancak, 20’li yaşlardan sonra gözlemlenen Yetişkin Ayrılma Anksiyetesi bozukluğunun da toplumda sık gözükebileceği belirtilmektedir. Dolayısıyla, Ayrılma Kaygı Bozukluğu çocuk dönemine özgü bir bozukluk değildir ve çocuklukta başlayan ayrılma anksiyetesi yetişkinlik döneminde de sürebilmektedir (Carmassi et all., ty.).
➢ Ayrılma kaygısı bozukluğu vaka örneği, yetişkinlerde büyük değişikliklerle (taşınma, evlenme vb.) baş etmede zorluk yaşama şeklinde de görülebilir. Ayrıca çocuklardan farklı olarak, yetişkinlerde fiziksel semptomlar yerine bilişsel ve duygusal semptomlar daha sık görülür (Carmassi et all., ty.).
➢ Ayrılma anksiyetesi olan yetişkinlerde, bağlanılan kişi ile sık sık telefon görüşmesi yapma ihtiyacı ve hayatında değişmeyen, sabit rutinler oluşturma ihtiyacı görülebilir.
➢ Ayrılma anksiyetesi çocukluk döneminde genellikle okul çağına gelen çocuklarda ortaya çıkar.

Eğer çocuğunuz okul öncesi;
● Uyku problemi çekiyorsa
● Eskisinden daha sinirli, alıngan davranıyorsa
● Evde çok uyumlu bir çocuk olmasına rağmen okulda içe kapanık veya kavgacı bir tavır sergiliyorsa
● Okula giderken baş ağrısı, mide bulantısı, karın ağrısı yaşıyorsa
● Okula gitmemek için direniyor ve okul sabahları hastalanıyorsa çocuğunuzda ayrılma anksiyetesinden kaynaklanan okul fobisi olabilir. Okul fobisi, okul korkusundan daha uzun sürelidir ve çocuk üzerinde daha yoğun bir strese yol açar.
➢ Ayrılma anksiyetesi birçok çocukta görülebilmekle beraber , alacağınız psikiyatrik veya psikolojik terapi ile çözülebilmektedir. Tedavi edilmeyen ayrılma anksiyete bozukluğu, yetişkinlik döneminde panik bozukluğu veya çeşitli ruhsal hastalıklara yatkınlık şeklinde devam edebilmektedir (Carmassi et all., ty.).

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), kişinin istemsiz şekilde gelişen ve obsesyon adı verilen takıntılı düşünce veya dürtüler nedeniyle kompulsiyon adı verilen yinelenen davranışlara neden olan psikolojik hastalıktır. Aynı zamanda bu düşüncelerin yarattığı kaygının azalmasını sağlamak için yapılan zorlayıcı davranışlar (kompulsiyonlar) şeklinde kendini gösteren bir anksiyete bozukluğudur. Obsesif kompulsif bozukluğu olan kişiler mantık dışı olduğunu bildiği halde rahatlayabilmek için tekrar tekrar zihni meşgul eden ve kontrol edemediği bu düşüncelerden kurtulmak adına bazı hareketleri defalarca yaparlar. OKB, kronik ve uzun süreli bir bozukluk olarak kendini gösterir.
Obsesif kompulsif bozukluktaki önü alınamayan istenmediği halde akla kendiliğinden gelen takıntılar ve tekrarlayıcı davranışlar kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler, söz konusu rahatsızlık kişinin sosyal çevreyle olan ilişkilerini sekteye uğratabilir, eğitim ve iş yaşamları bu rahatsızlıkla beraber olumsuz yönde etkilenebilir. Halk arasında temizlik hastalığı olarak da bilinen OKB, kirlenme korkusu, simetriye duyulan aşırı ihtiyaç ya da başkalarına zarar verebileceği endişesi gibi düşüncelere neden olabilir. Bu kaygıya karşı oluşturulan davranışlar kısa süreli olarak rahatlama verse de uzun vadede bozukluğu pekişmesine sebebiyet verebilir. Tedavi edilmediği durumlarda kişileri iş, okul ve sosyal hayatını önemli ölçüde zorlaşmasına neden olur. Ancak psikoterapi özellikle de bilişsel davranışçı terapi yöntemi ve ilaç tedavisi ile belirtileri kontrol altına alınabilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk(OKB) Türleri Nelerdir?
Obsesif kompulsif bozuklukların türleri belirtilerine göre sınıflandırılır ve değerlendirilir. Bu bozukluk çeşitli şekiller alsa da hepsi aynı rahatsızlığın farklı görüntülerini yansıtır. Birçok tipi bulunan Obsesif kompulsif bozukluklarda halk arasında ‘temizlik hastalığı’ en sık rastlanan tiptir. ‘Temizlik hastalığı’ rahatsızlığı olan kişiler kendilerini mikrop bulaşabilir endişesiyle kirden, pislikten uzak tutmak isterler. Bununla birlikte ‘vesvese hastalığı’, söylenmek istenmeyen küfürlerin, cinsel içerik de içerebilen görüntülerin akla geldiği ‘ben nasıl insanım hastalığı’ ve prizleri, mutfaktaki fırını, kapının kilidini tekrar tekrar kontrol etme hissine yol açan ‘kontrol etme’ hastalığı şeklinde sık görülmektedir. Obsesif kompulsif bozukluk türleri şöyle sıralanabilir:

Temizlik ve kirlenme korkusu
Bu tür OKB türünde kişi kirlenme, mikrop kapma ya da bulaşıcı hastalıkların yayılmasının korkusunu içerir. Bu nedenle kişi sürekli olarak el yıkama, yüzeyleri silme ve nesnelerde uzak durma eğilimi gösterir. Hasta olan kişilere de karşı da önlem anlamında uzak durur. Temizlik ve kirlenme korkusu türünde temizlik hastalığı olarak tanımlanan OKB davranışları yansıtılır. Temizlik korkusu OKB türünde şu belirtiler görülebilir:
Sürekli olarak el, yüz yıkama isteği ve banyo yapma
Kapı kolu, tuvaletler ve yüzeyleri temizleme isteği
Kişisel eşyaların düzenli olarak dezenfekte edilmesi
Obsesif kompulsif bozukluğun bu türü, günlük yaşamda zaman kaybına neden olarak kişinin sosyal ortamlardan kaçınmasına zemin hazırlar. Bunun yanında kişisel olarak kurulan ilişkiler de zarar görebilir.

Sakınma ve kontrol
Obsesif kompulsif bozukluğun türü olan sakın ve kontrolde, kişi başkalarına zarar verme veya kazara bir felakete sebep olma korkusu ile yaşar. Bu nedenle sürekli olarak eşyaların kontrol edilmesi, kapıların kilitlenmesi veya cihazların kapatılması gibi tekrarlayan davranışların oluşmasına sebep olur. Sakınma ve kontrol türünde ise şu belirtiler görülebilir:
Kapı kilidinin, pencerelerin ve cihazların sürekli kontrol edilmesi
Yolda yürürken veya bir yere giderken sürekli olarak dikkatli olma hali
Bir eyleme geçmeden önce sürekli olarak onu düşünme

Sayı ve simetri obsesyonu
Obsesif kompulsif bozukluğu içerisinde yer alan ve türü olarak değerlendirilen sayı ve simetri obsesyonunda kişi belirli sayıların veya düzenlerin varlığına önem verir. Bu nedenle eşyaların belirli bir sırayla dizilmesi ya da belirli sayıda hareket yapılması gerekliliği hissini yansıtır ve yaşatır. Diğer türlerde olduğu gibi bu OKB türünde de kişi günlük yaşamda zorluk çekebilir. Sayı ve simetri obsesyonu şu belirtilerle kendini gösterir:
Eşyaların renk ve boyut gibi belirli bir sıraya göre dizilmesi
Belirli bir sayıda hareket yapma ihtiyacı
Sürekli olarak bir şeyleri kontrol etme dürtüsü
Eşyaların simetrik olarak yerleştirilmesi

Düşünsel obsesyonlar
Bir OKB türü olarak kişinin rahatsız edici düşünceler veya imgelerle mücadele etmesine neden olur. Bu tür obsesyonlar içerisinde genellikle cinsel, şiddet içeren veya toplumsal normlara aykırı düşünceler bulunur. Kişi bu düşüncelerle başa çıkmaya çalışırken sık sık kaygı yaşayarak günlük hayatını etkiler. Düşünsel obsesyonlar ise şu belirtilerle görülür:
Cinsel, şiddet barındıran veya toplumsal normlara aykırı düşüncelerin kafada tekrarlaması
Bu düşünceleri kendi içerisinde durdurmaya çalışmak
Kişinin kendisini bu düşünceler nedeniyle suçlu veya kötü hissetmesi

Eşya biriktirme
OKB’nin bir türü olan eşya biriktirme durumunda kişi belirli eşyaları atma veya birikim yapma eğilimi gösterir. Eşya biriktirme eğiliminin yanında kişi biriktirdiği eşyaları kaybetme korkusu da yaşayabilir. Bu da evin içerisinde düzenin bozulmasına neden olur. Eşya biriktirme türünün ise belirtileri şöyledir:
Gazete, kıyafet ya da ev eşyalarının atılmaması ve biriktirilmesi
Eşyaların değerini kaybetme korkusu yaşama
Ev ortamının bozulması ve dağınık hale gelmesi

Zihinsel kompulsiyonlar
Obsesif kompulsif bozukluğu türü olan zihinsel kompulsiyonlar, kişinin belirli bir düşünce üzerine yoğunlaşarak tekrarlamasını içerir. Bu kişi zihinsel hesaplamalar yaparak hem zihninin hem de davranışlarının zorlanmasına neden olur. Bir kelimeyi belirli sayıda tekrar etme veya belirli duaları okuma gibi davranışlar zihinsel kompulsiyonlar içerisinde değerlendirilir. Zihinsel kompulsiyonlar şu belirtilerle ortaya çıkar:
Belirli kelimelerin veya duaların zihinde sürekli tekrar etmesi
Sayıların veya harflerin belirli bir sırayla düşünmesi
Zihinlerin belirli bir düşünce döngüsünden çıkmasını sağlamak için çeşitli zihinsel zorlayıcı aktiviteler yapmak
OKB türleri her bireyde farklı şekillerde ve türlerde ortaya çıkabilir. Bazı kişilerde bu türlerin birden fazlası yer alır. Bu davranışları ilerlemesi kişide anksiyete ve çeşitli psikolojik hastalıkların da tetiklenmesine neden olabilir. Bu nedenle kişiye özgü terapi uygulanması ve tedavi sürecinin planlanması önemlidir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk(OKB) Neden Olur?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) nedenleri kesin olarak bilinmese de genetik, çevresel ve biyolojik olarak sıklıkla serotonin maddesinin yetersizliği buna bağlı olarak sinir hücrelerinin yeterli oranda uyarılmaması nedeniyle görülür. Psikolojik açıklamalarda ise OKB sebebi öğrenme kuramları ile beraber araştırılır. Oluşan bu rahatsızlık genellikle çocukluk dönemi ve çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemi olarak tarif edilen ergenlik dönemlerinde başlar, özellikle kişinin hayatının yolunda gitmediği sıkıntılı dönemlerde artış gösterebilir. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) nedenleri şöyle sıralanabilir:
Genetik faktörler
Aile geçmişin OKB bozukluğunun olması kişinin de genetik olarak yatkınlık göstermesine neden olabilir. Özellikle OKB, anksiyete ve diğer ruh sağlığı bozuklukları olan kişilerin bu durumu geliştirme olasılığı yüksek olarak görülür.
Beynin kimyasında meydana gelen bozukluklar
Kişinin vücudunda yer alan ve sinirlerin uyarılmasında etkili olan serotonin, dopamin ve glutatyon gibi nörotransmitterlerin dengesizliği, OKB’nin ortaya çıkarak kişiyi etkilemesine neden olabilir. Obsesif kompulsif bozukluk olan kişilerin beyindeki belirli bölgeleri bu nedenle işlevsel olarak farklılık gösterebilir.
Çevresel faktörler
Gündelik hayattaki stres, aile içerisinde yaşanan sorunlar, iş kaybı, ayrılık yaşama ya da travma gibi çevresel faktörlere bağlı olarak kişide OKB görülebilir. Bu durumların üzerine gidilmediği ve tedavi edilmediğinde ise belirtilerin kötüleşmesine neden olarak günlük yaşamın etkilenmesine sebebiyet verebilir. Özellikle çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler de kişide OKB gelişimi üzerinde etkili olabilir.
Öğrenilmiş davranışlar ve model alma
OKB’li kişiler çevrelerinden ya da aile içerisinde öğrenilmiş davranışlarla kendini şekillendirebilir. Eğer çevrede ya da ailede aşırı temizlik takıntısı olan biri varsa çocuklukta da bu davranışın model alınarak gelişmesine neden olabilir. Böylelikle kişide obsesif kompulsif bozukluk gelişme eğilimi görülür.
Kişisel Özellikler
Kişinin yapı itibariyle duygusal ve hassas olması bunun yanında mükemmeliyetçi özelliği bulunması OKB geliştirme riski taşımasına neden olabilir. Bu özellikteki kişiler kaygı bozukluğu olan anksiyetenin de etkisiyle obsesif hareketler sergileyebilir.
Psikiyatrik bozukluklar
OKB yani obsesif kompulsif bozukluk genellikle diğer anksiyete bozuklukları, depresyon veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi durumlarla birlikte kendini gösterebilir. Bu tür durumlar, OKB'nin gelişimini etkileyerek belirtilerin ortaya çıkmasına sebebiyet verir. Obsesif kompulsif bozukluk, kişide genetik, biyolojik, çevresel ve psikolojik birçok faktörün etkileşimi sonucunda ortaya çıkabilen karmaşık ve psikolojik bir sorundur. OKB'nin kesin olarak nedenleri üzerinde daha fazla araştırma yapılması gerekir. Her kişinin barındırdığı OKB durumu farklı olduğundan, kişiye özgü bir değerlendirme ve tedavi süreci büyük önem taşır.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Belirtileri Nelerdir?
Obsesif kompulsif bozukluğu olan kişilerde en belirgin belirti istemsiz şekilde oluşan düşünceler nedeniyle sürekli korku halidir. Kaygı veren bu tür düşüncelerden kurtulmak isteyen saplantı bozukluğu olan kişiler kimi zaman kapının kilitli olup olmadığını tekrar tekrar kontrol eder, kimi zaman ocağı açık bırakmış olabileceği düşüncesiyle sık sık mutfağa kontrole gider, bazen de mikrop kapmaktan korktuğu için ellerini tekrar tekrar yıkar. Bu nedenle obsesif kompulsif bozukluğu belirtileri arasında mikroptan kaçınma, şüphe duyma, simetri ihtiyacı, başka nesnelere dokunamama şeklindeki psikolojik durumlarla kendini gösterir. Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) hastalığı genel olarak hem obsesyon hem de kompulsiyon durumları içerebildiği gibi, ayrı ayrı da semptomlara sahip olunabilir. Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) belirtileri şöyle sıralanabilir:
Kirlenme veya mikrop kapmaktan korkmak
Sürekli banyo yapma isteği
Belirsizliğe karşı tahammülsüzlük ve şüphecilik
Düzen ve simetri ihtiyacı
Başkalarının dokunduğu nesnelere dokunmama takıntısı
Tekrar tekrar bir şeyleri kontrol etme isteği (Ocak, kapı, prizler, şofben kapattım mı?)
Başkalarına veya kendisine zarar verme ile ilgili düşünceler
Akıldan çıkmayan görüntülere veya düşüncelere takılıp kalma
Bir ifadeyi, kelimeyi ya da duayı sürekli olarak içinden tekrar etme
Kendisinin, sevdiklerinin ya da eşyalarının zarar görmesi kaygısı
Bu gibi takıntıları olan kişiler başkalarının dokunduğu nesnelere dokunmaz, kapıyı ya da ocağı kapatıp kapatmadığı ile ilgili emin olamaz, simetrik veya belirli bir düzende durmayan nesneleri düzeltme ihtiyacı hisseder, cinsel düşünceleri kafalarından geçirirler ve el sıkışmak gibi obsesyonu tetikleyen davranışlardan kaçınırlar.

Obsesif kompulsif bozukluk rahatsızlığı olan kişiler eğer zihinlerini kurcalayan düşünceler doğrultusunda ritüeller yani aşırı veyahut mantıksız bulunan ama yine de yapılan tekrarlayıcı davranışlar sergilemezse saplantı bozukluğu daha da kötüleşebilir. Bazen saatlerce süren saplantılar yüzünden kişilerin yaşam kalitesi düşer, kişi yapması gerekenleri yapamaz ve gün içinde çok fazla yorulur. Takıntılar istenmeyen davranışları neden oluyor
Obsesyon; günlük yaşamı olumsuz etkileyecek biçimde ortaya çıkan mantık dışı, takıntılı, rahatsız edici düşünceleri barındıran devamlılık gösteren davranışlardır. Bozukluğun bir diğer parçası da kompulsiyon ise olarak adlandırılan zihni sıklıkla rahatsız eden obsesyondan uzaklaştırmak amacıyla kişinin aslında yapmak istemediği davranışları yapmaya zorlayan sürekli tekrarlanan davranışlardır.
Kompulsiyonlar, obsesyonun yol açtığı mevcut sıkıntıyı azaltmanın tek yolu olarak görüldüğünden kişinin çoğu zamanını alıyor olabilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nasıl Tedavi Edilir?
Anksiyete ile giden Obsesif kompulsif bozukluk hastaları istemsiz olarak gerçekleşen düşünceleri ve düşüncelerin yol açtığı tekrarlayıcı davranışları uzun zaman bir rahatsızlık olarak görmedikleri ve yaptıkları zorlantıların yapılması gerektiği için yaptıklarını düşündüklerinden bir uzmana başvurmazlar. Hastaların bir kısmı da saplantı bozukluğu belirtilerinden utanmaları ve tedaviden korktuklarından dolayı bir uzmana başvurmaktan kaçınırlar.
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) kendi kendine veya zamana bırakarak iyileşebilen bir bozukluk değildir. Obsesif kompulsif bozukluğu ilaç tedavisi veya bilişsel davranışçı terapisi olan psikoterapi yöntemiyle kontrol altına alınabilir. Her iki yöntemde kişinin durumuna göre başarılı sonuçlar verebilir. Her ikisinin birlikte kullanıldığı, yani kombine edildiği tedavi yöntemi ise daha başarılı sonuçlar verir.
Bazı psikiyatrik ilaçlar, obsesyon ve kompulsiyonları kontrol altına almaya yardımcıdır. Yaygın yöntem önce antidepresanların denenmesidir. İlaç tedavisi alan hastaların belli bir ilacı ya da ilaçları etkin dozlarda düzenli olarak kullanması beklenir. İlaç tedavisi alan kişi tedavinin olumlu etkilerini ilk bir iki ayda görmeye başlar. İlaçların tam etkisi ise 3-4 ay içerisinde ortaya çıkar.
İlaç tedavisinin iyilik halinden sonra da uzun süreli kullanılması hastalığın tekrarlanmasının önüne geçer. Erişkin gruplarda ilaç tedavisinin ve psikoterapinin birlikte uygulanması önerilir. Psikoterapi tedavi yönteminde hasta, doktoru veya psikoterapisti ile en az haftalık seanslar şeklinde ortalama 12-20 seans arasında görüşmelere katılır. Bu seanslarda sizi saplantınıza yönelik bir nesne, durum ve düşünceye maruz bırakıp ve kompülsif ritüellerinizi yapma dürtüsüne direnmeyi öğretmeyi içerir.
Tedavi ile sağlığına kavuşan hastaların; yaşam kalitesi, ailesiyle, sosyal çevresiyle olan ilişkisi, eğitim ve mesleki başarısı önemli ölçüde düzelmektedir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Nasıl Geçer?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), kişide zorlayıcı düşünceler olarak tanımlanan obsesyonlara ve tekrarlayıcı davranışlar olan bilinen kompulsiyonlar ile bağlantılı olarak görülür. Anksiyete bozukluğu ile beraber değerlendirilen OKB hastalığını geçirmek için birçok yöntemdem yararlanılır. OKB hastalığını geçirmek için kullanılabilecek yöntemler şunları içerir:

Psikoterapi
Obsesif kompulsif bozukluğun en önemli tedavisi kişiye özel olarak planlanan bilişsel davranışçı terapidir. OKB'nin en etkili tedavi yöntemlerinden biri olan bu yöntem sayesinde kişi obsesyonlarıyla başa çıkmayı öğrenerek ve kompulsiyonları azaltma konusunda yardımcı olan durumları öğrenir. Bu yöntem içerisinde maruz bırakma ve yanıt önleme ve teknikleri de sıklıkla kullanılır.

Çocuklarda kaygıya ve bir zaman sonra başarısızlığa sebep oluyor çok eleştiren ikaz eden ders konusunda aşırı baskı yapan ve çocuğu sadece ders çalışmaktan ibaret görmeye başlayan ailelerin çocuklarına da yine başarısızlık oluyor şunu unutmamak lazım anne bana olarak çocuklarımızın anne babaya ihtiyacı var eve geldikleri zaman onlara bir öğretmen veya belli sorumluluklarını hatırlatan bireyler olmaktan çıkmamız lazım aksi takdirde çocuk bir zaman sonra anne baba desteğinin zayıf kalmasından dolayı yalnızlığa ve depresyona girebiliyor ve başarısızlığa sebep oluyor. Yine çocuğun kendi kişiliğinin mükemmeliyetçi şekilde organize olmaya başlaması da bir diğer faktör eğer bir çocuk her şeyi tam yapmalıyım hep başarı endeksli not endeksli yaşıyorsa ve mükemmeliyetçi bir şekilde kişiliği organize oluyorsa çocuklarda sınav kaygısı okul kaygısı ders kaygısı gibi bir takım sıkıntılar baş göstermektedir.
Çocuklar sınavlarda bildikleri halde yanlış yaparak notların düşmesine bir zaman sonrada derse olan motivasyonunun kaybetme noktasına da gelebilmektedir. O yüzden böyle bir durumda anne babaların çocuklarının kişilik özelliklerine ve derslerine yaklaşım şekillerine gözden geçirmeleri gerekiyorsa bir uzmandan yardım almaları gerekmektedir. Bir diğer önemli faktörde bazı çocuklarda depresyon ve kaygı bozuklukları okul başarısızlığı şeklinde ortaya çıkmaktadır. Mesela depresyonda olan bir çocuk erişkinlerdeki gibi bir zaman sonra algılama sorunları unutkanlık dikkat ve konsantrasyon sorunları yaşamaya başlar ve bunun sonrasında dersi izlemede dersi takip etmede zorluklar oluşur bu zorluklar algılamayı bozduğu için çocuğun derslerinde ister istemez zayıflamaya başlar ve derslerinden düşük not almaya başlar yine depresyondaki isteksizlik motivasyon azlığı gibi faktörler çocuğun derse olan ilgisiniz azaltabilir okula olan ilgisini azaltabilir ve sonuçta başarısızlığa sebep olabilir. Depresyonu olup ta öngörülemeyen bir çok çocuk okulu bırakma noktasına bile gelmişlerdir. O yüzden anne babaların bu konuda dikkatli olmaları normal bir çocukta unutkanlık konsantrasyon zayıflığı mutsuzluk motivasyon azlığı isteksizlik şikayetlerle okul başarısında bir düşme söz konusu olursa mutlaka bir psikiyatri uzmanına başvurmaları gerekmektedir. Kaygı bozuklukları korku bozuklukları başarıyı etkileyen diğer faktörlerden biridir. Sosyal fobisi olan çocuklar topluluk karşısında sınıf içerisinde öğretmen bir soru sorarsa ben soruya cevap veremem hata yaparım kaygısı yaşayan bu yüzden çekingen davranan çocuklarda okul ortamından kaçınma davranışı söz konusu olabilir.

Anksiyete Nedir?
Anksiyete, gündelik hayatta, çevresel, bilişsel ve toplumsal faktörlerin yarattığı stres ve baskının tetiklediği korku, endişe ve kaygı hissidir. Sınav, iş görüşmesi, bir işi zamanında yetiştirme gibi stres ve baskı yaratan koşullar anksiyeteyi tetikleyen örneklerdendir. Anksiyetede endişe, ve belirsizliğe karşı korku söz konusudur. Kan basıncının yükselmesi, kalp atışlarının hızlanması, nefes alışverişinin değişmeye başlaması ve soğuk terleme gibi fiziksel ve duygusal belirtilere neden olur.
Genellikle beyinde doğal olarak bulunan birtakım kimyasallarda oluşan dengesizlik sebebiyle meydana gelen anksiyete, genetik faktör, stres, kronik hastalıklar, uyuşturucu madde kullanımı ve çevresel faktörler anksiyete oluşumuna zemin hazırlar. Özellikle çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, beyindeki korku işleme mekanizmalarında hassasiyete yol açarak stres unsurlarına karşı kişiyi daha duyarlı birine dönüştürür ve bu durum ileride anksiyeteye zemin hazırlar.
Kişiyi gergin bir yapıya bürüyen anksiyete hastalığının yaygın tedavi yöntemleri arasında gerekiyorsa ilaç tedavisi, psikoterapi ve diyalektik davranış terapisi yer alır.

Anksiyete Neden Olur?
Pek çok ruhsal bozukluk gibi anksiyete bozukluğunun da tam olarak nedeni anlaşılamasa da yaygın anksiyete bozukluğu, beyinde doğal olarak bulunan birtakım kimyasallarda oluşan dengesizlik sebebiyle görülmektedir. Bu kimyasallar, nörotransmiter olarak adlandırılan serotonin ve neropinefrindir. Beyin kimyasallarındaki değişimler, genetik, stres, kronik hastalıklar(diyabet, kalp, koah gibi), kullanılan ilaçlar, uyuşturucu gibi zararlı maddeler ve çevresel faktörler anksiyetenin nedenleri arasında yer alır.
Özellikle çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, beyindeki korku işleme mekanizmalarında hassasiyete yol açarak stres unsurlarına karşı fazla duyarlı olmaya yol açmaktadır. Anksiyete konusunda yapılan araştırmalara göre, çocukluk çağında ortaya çıkan kaygı bozukluklarında hem çevresel hem de genetik faktörler birlikte rol almaktadır. Yukarıda sayılan kaygı bozukluğu belirtilerinden bir tanesi bile çocuklarda bulunuyorsa, vakit kaybetmeden uzman desteği almakta yarar olacaktır. Bunun için online psikolog yoluyla kaygı bozukluğu tedavisi için adım atabilir, profesyonel bir destek alabilirsiniz.

Anksiyete Belirtileri Nelerdir?
Gergin ve huzursuz hissetme, çarpıntı, nefes alışverişinin hızlanması, soğuk terleme, ateş basması, midede karıncalanma hissi ve göğüs ağrısı anksiyete belirtileridir. Anksiyete anında bu belirtilerin tamamı veya bir kısmı bir arada yaşanır.

Genel olarak anksiyete belirtileri şöyledir:
Gergin, huzursuz ve endişe hali
Kaygı ve korku hissi
Çarpıntı
Ani terleme ve sıcak basması
El ve ayaklarda istemsiz titreme
Odaklanmada sorun yaşama
Halsiz ve hasta hissetme
Karamsarlık içerisinde olma
Korkuya sebep olan gelecekteki olası tehdit dışında başka bir şey düşünememe
Nefes darlığı
Uyku bozukluğu
Baş ağrısı
Mide bulantısı
Karın ağrısı

Anksiyete nasıl hissettirir?
Anksiyetesi olan kişiler gergin, tuhaf ve sıkıntılı hissedebilir. Değer yargısına girerek özgüven sarsılması yaşanır. Anksiyete vücudu gergin hissettirir ve nefes alıp verişinizi etkileyebilir.

Anksiyete Bozukluklarının Türleri Nelerdir?
Saplantı bozukluğu (obsesif kompulsif bozukluk): Tekrar eden takıntılı ve saplantılı davranışlardır. İstem dışı oluşan ve gelişen düşünceler yüzünden kişiler devamlı korku halindedir. Bu düşünceleri bastırmak için kişiler devamlı ellerini yıkar, kapının kilidini ve ocağın kapalı olup olmadığını kontrol eder. Toplumda bu durum "takıntı" olarak değerlendirilse de aslında psikolojik hastalıklardan bir tanesidir. Eğer kişiler takıntı olarak adlandırılan bu ritüelleri gerçekleştirmezse anksiyete daha da kötüleşebilir. Zaman alan bu saplantılar yüzünden kişiler yapması gerekenleri yapamaz hale gelir ve daha çok yorulur.
Panik atak: Hayati bir durum olmamasına rağmen kişide kuvvetli bir endişe ve korku hissettiren rahatsızlıktır. Panik atak belirtileri çok şiddetli olduğundan, panik atak geçiren kişiler felç ya da kalp krizi geçiriyormuş hissine kapılabilir. Panik atak durumu ortaya çıktığında kalp atışı ve kalp nabız atışı hızlanmaktadır.
Anksiyete ile panik atak belirtileri birbirine benzese de farklı sorunlardır. Anksiyetede sürekli devam eden tedirginlik vardır ve bilinçaltında devamlı kendini hissettirir. Panik atakta kişi kendini saldırıya uğramış ve tehlikede hisseder, bayılacağını zanneder, kalbi hızlı atar ve nefesi kesilir. Ataklar birkaç dakika ya da birkaç saat sürebilmektedir.
Travma sonrası stres: Travmatik bir olay sonrası hissedilen korkular ve bedensel tepkilerdir. Kişiler bu korkunç olayları tekrar gözünün önüne getirerek yeniden yaşamaktadır. Fiziksel ağrılar ve uykusuzluk, travma sonrası stres yüzünden ortaya çıkabilen durumlardandır.
Genelleştirilmiş kaygı bozukluğu: Kişinin her konuda tedirgin ve kaygılı hissetmesidir. Eve hırsız girmesi, deprem olması, sevdiklerinin hastalanması, borçları ödeyememek gibi kontrol edilemeyecek durumlara endişelenmek, kişiyi huzursuz ve geceleri uyuyamaz hale getirebilmektedir.
Agorafobi: Agorafobi, kişinin anksiyete yaşaması durumunda hızlıca yardım göremeyeceğinden korkmasıdır. Bu rahatsızlığı olan kişiler sinema salonları, doğa aktiviteleri, toplu taşıma araçları gibi doktora uzak olan yerlerde bulunmak istemez.
Sosyal fobi: Kalabalık ortamlarda kişilerin küçük düşürülme ya da aptal duruma düşme korkusu yaşamasıdır. Sosyal fobisi olan kişiler, kalabalıkta yüksek sesle konuşmaya, yemek yemeye ve davetlere katılmaya çekinmektedir.
Anksiyetenin Risk Faktörleri Nelerdir? Aşağıda sıralanmış olan faktörlerin içinde yer alan kişilerde anskiyete problemi görülme olasılığı yüksektir.
Ayrılma olaylarına aşırı duyarlılık
Öfkeye ve bağımlılığa yatkınlık
Çocukluk döneminde fiziksel veya cinsel istismar
Stresli yaşam alanları
Sorunlu bağlanma şekilleri
Dağılma anksiyetesine yatkınlık

Anksiyete Kimlerde Görülür?
Anksiyete kadınlarda erkeklere oranla daha sık rastlanmaktadır. Korumacı bir davranışla büyütülen çocuklar ve değer kaygısı duyan kişilerde anksiyeteye daha fazla rastlamak mümkündür.

Anksiyete Nasıl Teşhis Edilir?
Devamlı kaygılı düşünceler, günlük hayatı ve sosyal çevreyi etkilemeye başladıysa alanında uzman biri tarafından anksiyete testi yapılması ve tanı konulması gerekmektedir. Yaygın anksiyete bozukluğuna tanı koymak güç olduğu için uzman kişinin soracağı birtakım sorulara samimi ve doğru cevap vermek çok önemlidir.

Anksiyete Nasıl Tedavi Edilir?
Psikolojik terapi ve ilaç ile kaygı bozukluğu tedavisi gerçekleştirilmektedir. Bunun için ilk yapılması gereken şey ise psikiyatri uzmanına başvurmaktır. Tedaviye başlamadan önce kapsamlı bir değerlendirme sürecinden geçilmektedir. Anksiyete belirtilerinin fiziksel hastalıklar yüzünden oluşup oluşmadığını anlamak için çeşitli testler ve incelemeler yapılmalıdır.
İlaç tedavisi: Çeşitli depresyon ilaçları (antidepresanlar), anksiyete tedavisi için anksiyete semptomlarının giderilmesi için kullanılmaktadır.
Psikoterapi veya konuşma terapisi: Davranışlarınızı nasıl etkilediğini öğrenmenize yardımcı olan konuşma terapisi olarak da adlandırılır. Sizi dinleyen uzman anksiyete bozukluğunuzu anlamaya çalışır. Yaygın bir psikoterapi yöntemi olan bilişsel davranışçı terapi ile olumsuz yada paniğe neden olan düşünce ve davranışları olumluya nasıl çevireceğiniz öğretir. Bilişsel davranışçı terapi, kişilerde anksiyeteye sebep olan düşüncelerin köküne inmeyi ve sorunun çözümü için farklı davranış alışkanlıkları edindirmeyi sağlamaktadır.
Diyalektik davranış terapisi: Bilişsel davranış terapisine benzer olarak, diyalektik yöntemde de odak noktası kişinin davranışını değiştirmeye yöneliktir. Ruh hali, duygu ve ilişkileri düzenlemeye yardımcı olmakla birlikte, bunlarla ilgili ortaya çıkan sorunlara başa çıkma becerilerinin ve baış açısının geliştirilmesine odaklanır.
Anksiyete tedavisi için bu yöntemlerden biri ya da ikisi bir arada da kullanılabilmektedir. Kişiye hangi tedavinin uygun olduğunu anlamak için doktor ve danışan birlikte karar vermektedir. Herkes için aynı anksiyete tedavisi uygun olmayabilir.

Anksiyete Krizi Belirtileri Nelerdir? Anksiyete krizleri yaklaşmakta olan olumsuz bir duruma karşı aniden ortaya çıkar. Kaygı ve korku, nefes darlığı, göğüs ağrısı, terleme ve çarpıntı hissi gibi belirtilerin hepsinin veya bir kısmının aynı anda yaşanması anksiyete krizinin neden olduğu belirtilerdir.
Anksiyete krizi belirtileri genel olarak şunlardır:
Kötü bir şey olacakmış duygusuyla kaygı ve korku yaşama
Midede karıncalanma
Baş dönmesi
Hızlı nefes alıp-verme
Nefes darlığı
Kalp atışında düzensizlik
Terleme ve sıcak basması
Uyku bozukluğu yaşama
Bitkinlik
Göğüs ağrısı
Geceleri yatarken dişleri gıcırdatma
Anksiyete Krizi Nasıl Geçer?
Genellikle tehdit veya stres etkeni ortadan kalktıktan ya da sakinleşebildikten sonra kaygı durumu da ortadan kalkar. Anksiyete ataklarında sakinleşebilmek ve semptomları bastırabilmek için şu adımları uygulamayı deneyebilirsiniz:
Nefes egzersizleri: Doğru nefes almak, sakinleşme konusunda son derece etkilidir. Nefes egzersizlerini öğrenerek sakinleşmeyi ve yeniden odaklanmayı gerçekleştirebilirsiniz.
Ayağa kalkma ve vücudu dik tutma: Korku veya tehlike hissedildiğinde bilinçaltından gelen bir dürtüyle öne eğilerek kalbi ve akciğerleri koruma durumu oluşmaktadır. Ayağa kalkmak ve dik durmak, vücuda her şeyin normal olduğu mesajını vererek sakinleşmenize yardımcı olacaktır.
3-3-3 kuralını uygulama: Anksiyete krizinin başladığını hissettiğinizde 3-3-3 kuralını uygulayarak sakinleşebilirsiniz.
Etrafınızdaki üç şeyin ismini söyleyin.
Duyduğunuz üç sesi söyleyin.
Vücudunuzu üç bölümünü; parmaklarınızı, bileklerinizi ve kolunuzu oynatın.
Kaygı randevusu oluşturma: Sizi kaygılandıran tüm detayları bir yere not edin ve bunları düşünmek için kendinize bir zaman dilimi belirleyin. Böylece tüm gün aynı korkuları yaşamak yerine günün belli zamanını bunun için ayırabilirsiniz.
İçinde bulunduğunuz ana konsantre olma: Gelecek zamanda olacakları düşünmek yerine şimdi bulunduğunuz zamana odaklanın. Kaygılanmanıza neden olacak bir şeyin olmadığını kendinize hatırlatın.
Kendinizi meşgul edin: Anksiyete krizinin geldiğini fark ettiğiniz anda kendinize meşgul olabileceğiniz şeyler bulmaya çalışın. Yürüyüş yapmak, kitap okumak, film/video izlemek, kaygılı düşünce kalıplarından uzaklaşmanızı ve kontrolü elinize almanızı sağlamaya yardımcı olabilir.
Şekerden uzak durma: Fazla şeker tüketimi anksiyeteyi tetiklediği için anksiyete krizinin geldiğini fark ettiğiniz anda şekerli gıdalardan uzak durun. Onun yerine proteinli gıdalar yemeyi ve su içmeyi tercih edin.

Nörogelişimsel bir bozukluk olan DEHB (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu), çocuklarda hiperaktif hareketler, dikkat dağınıklığı, odaklanamama, konsantrasyon bozukluğu ve dürtüsel davranışlar ortaya çıkaran bir durumdur. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireylerde, beynin dikkati ve sosyal muhakemeyi kontrol eden bölgeleri zayıftır. Daha çok çocuklarda görülsede tüm bir yaşama yayılabilir.

ADHD Nedir?
Attention-deficit and hyperactivity disorder kelimelerinin kısaltması olan ADHD, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu anlamına gelir. ADHD özellikle çocukluk çağında çok fazla karşılaşılan nörodavranışsal bozukluktur. Dikkat etmede zorluk, hiperaktivite ve dürtüsellik ile karakterizedir.

DEHB Neden Olur?
Genetik yatkınlığın söz konusu olduğu DEHB'in nedeni hala tam olarak ortaya konamamış olsa da, DEHB'i bulunan kişilerde yapılan kontrollerde ortak bazı noktalar keşfedilmiştir. Bunlar bir çoğunda beyinde bir tür kimyasal olan dopamin seviyesinin düşük olması ve sosyal muhakemeyi kontrol etmeyi sağlayan beynin ilgili bölümünün diğer alanlara göre daha zayıf çalıştığıdır. Yine bir başka araştırmaya göre, beyindeki yapısal farklılılardan biri olarak DEHB'i bulunan kişilerde daha az gri madde hacmi tespit edilmiştir. Bu gri madde kişinin konuşma, oto kontrol, karar verme ve kas kontrolü fonksiyonlarında etkindir.
Erkek çocuklarda yaygınlığı 2-3 kat daha fazla olan hiperaktivite sorununun oluşmasında; biyolojik, psikolojik, genetik ve sosyal etkenlerin katkısı olduğu düşünülmektedir. Dikkat eksikliği bulunan kişilerde ortak olarak, genetik geçiş(ebeveyn veya kardeşte bulunması), beyin hasarına neden olan travma, anne karnında ya da erken yaşlarda çeşitli çevresel risklere maruz kalma, hamilelik sürecinde alkol ile sigara kullanımı ve erken doğum gibi bulgular tespit edilmiştir.

DEHB Belirtileri Nelerdir?
Çocuğunuz gereksiz yere sağa sola koşturup sürekli hareket halindeyse, gereğinden fazla konuşuyorsa, sakin bir şekilde kalamayıp sürekli el ve ayaklarını oynatıyorsa bu belirtiler dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna işaret edebilir. Hiperaktivite olmadan, sessiz, çekingen, kendi halinde, yavaş ve dalgın çocuklara “Dikkat eksikliği bozukluğu” tanısı konulabilir. Hiperaktivite bozukluğu genellikle bebeklik döneminde ortaya çıkar ve ancak çocuk okula başladığında belirginleşir.
Genel olarak dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) belirtileri şunlardır:
DEHB'li çocuklar sürekli kıpır kıpır hareket halindedirler
Başkaları konuşurken dinlemek için odaklanmazlar
Sessiz oyun oynayamazlar
Dikkatleri kolay bir şekilde dağılır
Sıklıkla başkalarının sözünü keserler
Düşünmeden hareket etme eğilimi vardır
Amaçsızca koşup, tırmanmaya çalışırlar
Çok konuşurlar
Bir şeyleri kaybedip, unutmaları sık sık yaşanabilir
Görevleri tamamlamada zorlanırlar, sıkılıp başka bir şeyle ilgilenmeye başlarlar
Dikkat eksikliği belirtileri
Dikkatin kolay dağılması
Dürtüsellik
Zihnini zorlaması gereken işlerden kaçınıp, sıkılmak
Sonuçlarını düşünmeden ani davranışlar sergileme
Aktiviteden çabuk sıkılıp, farklı bir şeye yönelmek
Unutkanlık
Ders başarı ortalamasının altında kalmak
Odaklanamamak
Göz teması kurmamak
Detaylara dikkat etmemek
Anlatılanları dinlememek
Talimatları uygulamamak
Bebeklerde hiperaktivite belirtileri
Bebekler genellikle 1 yaşına kadar sürekli ağlama evreleri ile fark edilirler. Huzursuz, sinirli ve kıpır kıpırdırlar. Daha anne karnındayken tekme atan, hareketli bebeklerdir. Bebeklik döneminde olası belirtileri şunları içerir:
Bebeğin tükenmez bir enerjisi var gibi görünür.
Uyandığında güçlükle sakinleşir.
Kolik hastası olabilir.
Dokunmaya, kokuya, sese, giysilere karşı aşırı duyarlılık gösterir.
Genellikle kısa süreli ve huzursuzca uyur.
Erken sürünmeye başlar.
Bazen tutmak ve okşamak zordur.
Çocuk ona verilen görevlerde dikkat eksikliği sonucu zorluk yaşar. Düşünmeden dürtüsel olarak hareket etmesi, olumsuz sonuç verme potansiyeline sahip aceleci davranışlara işaret eder.
Hiperaktivite, aşırı motor aktiviteyi içerir. Çocuklar, özellikle daha küçük olanlar, istendiğinde hareketsiz oturmakta zorlanabilirler. Genel olarak, DEHB'si olan çocukların yaklaşık %20-60'ında öğrenme güçlüğü vardır, ancak DEHB'si olan her çocuk dikkat eksikliği ve dürtüsellik nedeniyle bir tür öğrenme güçlüğü yaşar.
Yetişkinlerde hiperaktivite belirtileri
Hiperaktivite bozukluğu, bir çocukluk hastalığı olarak kabul edilse ve her zaman çocuklukta başlasa da, altta yatan nörofizyolojik farklılıklar yetişkinlikte de devam eder. Vakaların yaklaşık yarısında davranışsal belirtiler yetişkinlikte de görülebilir. Tanı bazen ergenlik veya yetişkinliğe kadar fark edilemese de bazı belirtiler 12 yaşından önce mevcut olabilir.
Yetişkinlerde şu belirtiler vardır;
Konsantrasyon zorluğu
Görevleri tamamlamada zorluk
Sabırsızlık, acelecilik
İlişkileri sürdürmede zorluk
Yetişkinlerde, küçük çocuklarda görülen hiperaktiviteden farklı olarak genellikle huzursuzluk ve ajitasyon şeklinde kendini gösterebilmektedir.

DEHB Türleri Nelerdir?
Mental Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabı,5. baskıya (DSM-5) göre 3 tür hiperaktivite ve dikkat eksikliği türü vardır:
Dikkatsiz DEHB
Hiperaktif/dürtüsel DEHB
Kombine DEHB
Genel olarak, DEHB erkeklerde yaklaşık iki kat daha yaygındır, ancak oranlar bozukluğun türe göre değişir. Ağırlıklı olarak hiperaktif/dürtüsel tip, erkeklerde 2 ila 9 kat daha yaygındır ve dikkat eksikliğinin önde olduğu tip ise her iki cinsiyet arasında eşit olarak dağılmıştır. DEHB'ye ailesel bir yatkınlık var gibi görünmektedir.

DEHB Tanısı Nasıl Konur?
Teşhis için özgül tek bir test veya tahlil ne yazık ki yoktur. Çocuğun sosyal etkileşimini ve akademik başarısı etkileyen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu önemli bir rahatsızlıktır. Bu sorunun teşhisi ise psikiyatrik değerlendirme, ölçüm araçları ile aileden ve öğretmenden alınan bilgilerin ışığında konulmalıdır. 4 yaşından önce çocuğun hareketleri ve mizacı sık değiştiği için sıklıkla hastalık okul çağında teşhis edilir. Bu nedenle hiperaktivite tanısı konulabilmesi için çocuğun 6 yaş ve üzerinde olması, mevcut belirtilerin 6 aydan uzun süre görülmesi gerekir.
Diğer yandan ayırıcı tanıda tiroid testleri, EEG, kan incelemesi veya nörolojik inceleme bazen gereklidir.

DEHB Tedavisi Var mı?
Tedavisi için doktor, aile ve okul arasında işbirliğine ihtiyaç vardır. Her çocuk için yaşam alanı, öncelikler ve ailenin imkanları doğrultusunda tedavi planlanır. Çocuğu incitmeden güçlükleri hakkında bilgi vermek, tedavide onay ve desteğini sağlamak önceliklidir.
Davranışçı yöntemlerde, ilaç ve eğitim birbirine paralel olarak uygulanır. Her çocukta ilaç kullanmak şart değildir. Gerekli vakalarda aileler ilaç kullanımı konusunda suçluluk ve kararsızlık gösterdiklerinden; bu durum bazen tedavinin gecikmesine, sorunların büyümesine, çocuğun yaralanması veya etrafın etkilenmesine neden olmaktadır. İlaçlar doktor kontrolünde kullanıldığından kesinlikle ciddi bir yan etkiye ve bağımlılığa neden olmaz. Ne kadar erken değerlendirilip üzerinde durulursa akademik hayatta güçlükler, hırçınlık, mutsuzluk gibi ikincil problemlerin gelişmesi o kadar engellenebilir. Toplum ve okul hayatındaki yanlış bilgiler nedeniyle, çocukların bu tanı ile dışlanmasına yönelik korkular erken değerlendirmelere engel olmaktadır.
Gün geçtikçe okullarda ve toplumda, bu güçlüğü yaşayan çocuklar artık doğru tanınmakta; “yaratıcı, enerjik, çabuk karar veren, pratik, hazırcevap coşkulu” yönlerini öne çıkaracak şekilde aramızda, kendine güvenen, kendileri ve çevreyle barışık, üretken bireyler olmaları kapısı aralanmaktadır.

DEHB Testi Var mı?
Teşhis için özgül tek bir test veya tahlil ne yazık ki yoktur. Tanı, aileden alınan öyküde bebeklikten bu yana belirtilerin incelenmesi, çocuğun bugününün gözlenmesi ve okul ile öğretmenlerden alınan bilgiler doğrultusunda yardımcı psikometrik testlerle konur. CAS, Wisc-r 4, Wisc-r, MOXO, Bender, Stanfort Binet cognitif testleri yanında, okuma yazma incelemesi, kaygı ve diğer ruhsal zorlukları ayırt etmek için kişilik testleri uygulanan psikometrik testlerdir.

DEHB Tanısı Konulan Birine Nasıl Davranılmalı?
Hiperaktivite bozukluğu, uygun eğitim desteği, aile danışmanlığı ve gerektiğinde psikoterapi (bilişsel davranışçı terapi) ve/veya ilaç tedavisi ile yönetilebilir. Çocuk zaten DEHB tedavisi görüyorsa, belirtiler sabit kalsa bile yılda en az iki kez olmak üzere düzenli olarak bir uzmana görünmelidir. DEHB olan çocukların kolayca anlayıp uygulayabilecekleri kesin ve tutarlı kurallara ihtiyaçları vardır.
Kurallar koyduğunuz zaman bunların çok net olmasına dikkat edin ve onları yazıp asın Ödüllerinizin çocuk için anlamlı ödüller olmasına dikkat edin
Sık sık geri bildirim verin, çocuğunuza onun ne yaptığının farkında olduğunuzu gösterin.
Çocuğunuza beklentileri ve planları konusunda yardım edin
Çocuğunuzun iyi günleri olabileceği gibi kötü günleri de olabileceğini göz önünde bulundurun
Olumsuzluklar, yapamadığı şeyler ve cezalara odaklanmak yerine olumlular üzerinde odaklanın
Bir karakter sorunuyla değil biyolojik bir sorunla mücadele etmekte olduğunuzu unutmayın
Davranışlarınız daha öğretici olması için çok konuşup, öğüt vermeyin
Espri anlayışınızı kaybetmeyin ve sabırlı olun
Kendiniz ve çocuğunuza karşı hoşgörülü olun
Uzman yardımı almaktan çekinmeyin ve düzenli takipleri sürdürün
Hiperaktivite Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu normal yaşamı etkiler mi?
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocukların normal yaşamlarını
sürdürmelerini engelleyecek kadar sık ​​ve değişen şiddette davranış sorunları olabilir.
Dikkat eksikliği kişide nasıl değişimlere neden olur?
Dikkat eksikliği bulunan yetişkinlerde odaklanma ve önceliklendirmede zorluk, dürtüleri kontrol edememe, ruh hali değişimleri ve öfke patlamaları görülebilir.
Dikkat eksikliğinin faydalı yanları var mıdır?
Dikkat eksikliğinde kişi aşırı odaklanma, yaratıcı olma, güzel konuşma ve çok fazla enerjiye sahip olma gibi özellikler içerebilir. DEHB'li kişiler, başkalarının ilginç ve değerli bulabileceği benzersiz bir bakış açısına da sahip olabilirler. O nedenle bu özelliklerini kendi lehlerine çevirerek kullanabilirler.

Hiperaktivite kaç yaşında belli olur?
Hiperaktivite bozukluğunda semptomlar genellikle 4 yaşından önce başlar. Tanı ana sınıfında veya okulun ilk yılların konulur. Bununla birlikte, bazen esas olarak dikkatsiz tipte olan hastalara ergenlik sonrasına kadar teşhis konulamaz. DEHB'den muzdarip tüm çocukların yüzde 30'undan fazlası, yetişkin olarak hala bozukluğun semptomlarını göstermektedir.

Hiperaktiviteyi ne tetikler?
Hiperaktivite bozukluğu, zayıf konsantrasyon, hiperaktivite ve dürtüsellik ile karakterize bir davranış bozukluğudur. Çocuklukta başlar ve yetişkinliğe kadar devam edebilir. Soya çekim, hamilelik, doğum ve erken bebeklikte gelişimi etkileyen her tür olumsuz etkenin beynin gelişiminde sorunlara yol açtığı bilinmektedir. Risk faktörleri arasında düşük doğum ağırlığı (< 1500 g), kafa travması, demir eksikliği, doğum öncesi anne karnında alkol ve tütüne maruz kalma yer alabilir. Olumsuz ve yoğun ekran kullanımı, kuralsız ortamlar, akran ilişkisi olmadan büyüme, yoğun aşırı uyaran verip sorumluluk vermeme, ihmal ve istismar ortamları, travmatik ve huzursuz ev ortamları; hafif ve düzelme olasılığı olan çocukların tetiklenip kötüleşmesine neden olur. Hiperaktif olan insanlar nasıl olur? Hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar ve gençler daha fazla kaza yapmakta, kendilerini daha sık yaralamakta ve okulda daha fazla sorun yaşamaktadır.
Akranlarıyla çatışmaya girme, kurallara aykırı davranma, meydan okuma ve hatta saldırgan olma olasılıkları daha yüksektir. DEHB'ye gelişimsel sorunlar eşlik edebilir. Bu, örneğin dil gelişiminde veya okuma ve heceleme becerilerinde zorluklar anlamına gelir. Hiperaktif olan yetişkinler dikkat eksikliği ve verilen görevleri tamamlamada zorluk yaşarlar. Sabırsızdırlar.
Huzursuzluk ve ajitasyon şeklinde de kendini gösterebilmektedir. DEHB olan yetişkinlerin %30'u anksiyete ve depresyondan muzdariptir. Daha sonra bağımlılık geliştirme riski yüksektir.
Hiperaktivite psikolojik mi? Hiperaktivite sorununun oluşmasında; biyolojik, psikolojik, genetik ve sosyal etkenlerin katkısı olduğu düşünülmektedir. Soya çekim, hamilelik, doğum ve erken bebeklikte gelişimi etkileyen her tür olumsuz etkenin beynin gelişiminde sorunlara yol açtığı bilinmektedir. Hiperaktivite nörolojik mi? Hiperaktivite bozukluğu, nörolojik mi konusu ile ilgili olarak bu sorunun nedenlerinin tam olarak açıklığa kavuşturulmadığı ancak bozukluk muhtemelen tek bir nedenden kaynaklanmadığı söylenebilir. Genetik yatkınlık önemli bir rol oynar. DEHB'nin gelişimine katkıda bulunan başka biyolojik nedenler de vardır. Hangi risk faktörlerinin DEHB gelişimine katkıda bulunabileceği de belirsizdir. Bireysel çalışmalar, anneleri hamilelik sırasında sigara içen, alkol alan veya uyuşturucu kullanan çocukların DEHB'den daha sık etkilendiğini göstermiştir. Çocukta çok düşük doğum ağırlığı veya doğumda oksijen eksikliği gibi sorunlar da DEHB ile ilişkilendirilebilir. Yatkınlık ve dış etkiler beraber ele alınmalıdır. İlaçlar kalıcı iyileşme sağlar mı? Hiperaktivite bozukluğunda iyileşme; büyümek, olgunlaşmak, deneyimleri hafızasına alıp, farkındalığın, öz disiplinin sağlanması ile olur. İlaçlar tansiyon ilaçları gibi çocuğun kullandığı dönemde etki eder. Çocuğun öğrenmesini, sosyalleşmesini, kendini kontrol etmesi ilaç sayesinde mümkün olur. İlaç etkisi geçse de öğrendiği bilgi ve deneyimler çocuğun yanına kar kalır. Hiperaktivite bozukluğu olan çocuk hep ilaç mı kullanacak? Genellikle temel eğitim yıllarında ilaç kullanılır. Aile ve çocuğun olumlu etkilerine ihtiyaç duyarsa duruma göre kullanımına karar verilir. Hiperaktivite bozukluğu ilaçsız, terapi ile geçmez mi? Hiperaktivitede terapi tek başına genellikle hızlı bir sonuç vermez. Çocuklar genellikle okulda ve evde ciddi sorunlar sonrası uzmana geldiği için bir an önce çözüme yönelik davranmak gerekir. Okulda çocuğun adının olumsuza çıkması, dışlanması, oyuna alınmaması, sosyal ortamlara çağrılmaması hatta okuldan atılması cok daha travmatik sonuçlar yaratabilir. Hafif vakalar, spor, terapi ve sakin çevre düzenlemesi ile toparlayabilir. Her çocuk farklı olup, ihtiyaca göre tedavi önceliği çocuk psikiyatristi tarafından düzenlenir. Hiperaktivite en çok kimlerde görülür? Erkek çocuklarda yaygınlığı 2-3 kat daha fazla olan hiperaktivite sorununun oluşmasında; biyolojik, psikolojik, genetik ve sosyal etkenlerin katkısı olduğu düşünülmektedir. Anne karnında bebeğin aşırı hareketli olması, doğum sonrası gözlenen hareketlilik ve uyku düzeninde in bozuk olması gibi belirtiler nedeniyle bu sorunun erken yaşta başladığı düşünülmektedir.

Özgül Öğrenme Bozukluğu Nedir?
Özgül öğrenme bozukluğu ya da güçlüğü, kişinin bilgiyi öğrenme ve işleme yeteneklerini etkileyen bir grup nörogelişimsel bozukluğu ifade eder. Bu bozukluk, genellikle okuma, yazma, matematik veya diğer akademik becerilerde zorlanmaya neden olabilir1.
Özgül öğrenme bozukluğu çocuğun potansiyel öğrenme kapasitesi ile gerçekleştirdiği akademik performans arasında farklı alanlarda (okuma, matematik, yazma ve henüz belirlenmemiş diğer beceriler) uyumsuzluklar içerir2. Uyumsuzluk, çocuğun yaşına ve doğuştan gelen zeka seviyesine uygun değildir ve bunlar kültürel veya eğitsel eksiklikler gibi dışsal nedenlerle de izah edilemez.
Özgül öğrenme bozukluğu, dil becerilerinde (heceleme ve okuma gibi) veya çözümleme becerilerinde zorluk yaşayan çocukları etkiler. Amerika'da nüfusun yaklaşık %5-%10'u bu bozukluktan muzdariptir ve erkek çocuklarda kız çocuklara göre daha yaygındır.
Çocuğun davranışsal ve sosyal gelişimi, bozukluğun şiddetine, eğitimsel müdahaleye ve sosyal desteğe bağlıdır.

Özgül Öğrenme Bozukluğu Belirtileri
A. Gerekli müdahalelerde bulunulmuş olmasına rağmen, en az altı aydır devam eden şu belirtilerden en az biriyle birlikte, öğrenme ve okul becerilerini kullanma konusunda zorluklar yaşanmaktadır:
Sözcükleri yanlış veya yavaş okuma, bu sürecin çok çaba gerektirmesi (örneğin, tek tek sözcükleri yüksek sesle okurken hatalı veya yavaş okuma, sık sık sözcükleri kesme, sözcükleri seslendirmede zorluklar yaşama)
Okunan metni anlama zorluğu (Örneğin, yazıda sırayı, ilişkileri, çıkarımları veya derin anlamları anlamakta zorlanma)
Harf harf söyleme / yazma zorluğu (ünlü veya ünsüz harfleri ekleyebilme, çıkarabilme veya yerlerini değiştirebilme)
Yazılı anlatım zorluğu (örneğin, cümle içinde birden çok dil bilgisi veya noktalama hatası yapma; paragraf düzenlemesi zayıf olma, görüşlerin yazılı ifadesi açık olmama)
Sayısal algı, sayı gerçekleri veya hesaplama zorluğu (örneğin, sayıları, büyüklüklerini ve ilişkilerini anlamakta zorlanma; yaşıtlarından farklı olarak, tek rakamlı sayıları eklerken parmak hesabı yapma; sayısal hesaplamalarda karışıklık yaşama ve işlemleri değiştirebilme)
Sayısal düşünme (akıl yürütme) zorluğu (örneğin, matematik kavramlarını, gerçekleri veya işlemleri uygulamakta güçlük çekme)
B. Etkilenen okul becerileri, kişinin yaşına göre belirgin şekilde geride olup, bu durum geçerli ölçümler ve klinik değerlendirme ile doğrulanmıştır. Bu durum, okul başarısını ve günlük yaşam aktivitelerini önemli ölçüde etkiler. On yedi yaş ve üzerindeki bireylerde, belgelenmiş öğrenme güçlükleri öyküsü de göz önünde bulundurulabilir.
C. Öğrenme güçlükleri genellikle okul yıllarının başında ortaya çıkar, ancak etkilenen okul becerileriyle ilgili zorluklar, kişi sınırlı yeteneklerini aşmadıkça tam olarak belirginleşmeyebilir. Bu durum, sınırlı süreli sınavlar, dar bir zaman çerçevesinde uzun ve karmaşık okuma veya yazma, okulda aşırı yüklenme gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.
D. Öğrenme güçlükleri, bireyin anlamsal yetenekleri, düzeltilmemiş görme veya işitme keskinliği, diğer ruhsal ve sinirsel bozukluklar, ruhsal-toplumsal zorluklar, okulda kullanılan dilin tam anlaşılmaması veya eğitim yönergelerinin yetersiz olması gibi nedenlerle daha iyi açıklanamaz3.

Özgül Öğrenme Bozukluğu Çeşitleri
DSM-5'e göre özgül öğrenme bozukluğunun üç türü bulunmaktadır. Bunlar:
Okumada bozulmaların olduğu (disleksi) özgül öğrenme bozukluğu
Matematikte zorlukla (diskalkuli) giden özgül öğrenme bozukluğu
Yazılı ifadede bozulma ile giden özgül öğrenme bozukluğu
Okumada Bozulmaların Olduğu (Disleksi) Özgül Öğrenme Bozukluğu
Disleksi, belirli bir yaşta olan bireylerin, beklenen zeka seviyelerine rağmen okuma becerilerinde zorluk yaşadığı bir durumdur. Bu zorluk, okuma hızı veya anlama ile ilgili olabilir ve bazen isimlendirme veya heceleme ile ilgili problemler de görülebilir.
Bu durum, çevresel faktörler (örn. kurşun zehirlenmesi, düşük sosyoekonomik durum) veya kalıtsal nedenlerden kaynaklanabilir (vakaların %30'unda kalıtsal olduğu belirtilmektedir). Disleksi, erken teşhisi sonucunda daha iyi bir sonuç verir. Bir çalışmada, 7 yaşındaki çocukların tedavisinin 14 yaşına geldiklerinde normal okuyabilme seviyesine ulaştığı tespit edilmiştir. Ancak, akıcılık problemleri bazı durumlarda yetişkinlikte de devam edebilir2.
Matematikte Zorlukla (Diskalkuli) Giden Özgül Öğrenme Bozukluğu
Matematikte Zorlukla (Diskalkuli) Giden Özgül Öğrenme Bozukluğu, bireyin matematikle ilgili temel becerilerde önemli yetersizliklerle mücadele ettiği bir öğrenme güçlüğüdür. Bu bozukluk, sayısal gerçekleri kavrama, matematiksel akıl yürütme veya hesaplama yeteneklerinde belirgin güçlüklerle kendini gösterir. Diskalkuli, bireyin kronolojik yaşına göre beklenen matematik düzeyinin altında performans sergilemesiyle tanımlanır.
Matematikte başarılı olmak, bir dizi nöro-gelişimsel işlevle yakından ilişkilidir. Sayı algısı, matematiksel gerçekleri hatırlama, matematik dili ve kelime problemlerini anlama, görsel-uzaysal ve organizasyon yetenekleri bu işlevler arasında yer alır.
Matematik dilinde güçlük çeken bireyler, sembolleri doğru okuma ve anlamada zorlanabilirler. Ayrıca, matematik problemlerini planlama ve organize etmekte güçlük yaşayan öğrenciler, sayfada düzenleme, sayıları yanlış kopyalama, çok basamaklı soruları çözmede zorlanma gibi sorunlarla karşılaşabilirler.
Yazılı İfadede Bozulma ile Giden Özgül Öğrenme Bozukluğu
El yazısı, insan iletişiminin en gelişmiş seviyelerinden biridir ve karmaşık bir beceri gerektirir. Yazma süreci, çocuğun duyusal-motor ve bilişsel yeteneklerini eş zamanlı olarak kullanmasını içerir. Bu süreçte, fikir oluşturma, söz dizimini planlama, her cümleyi heceleyerek yazı oluşturma ve sonuçları değerlendirme gibi aşamalar bulunur. Tüm bu aşamalarda başarılı olabilmek için zaman ve uzay algısının güçlü olması önemlidir.
Yazılı anlatım bozukluğu, el yazısı ve motor becerilerini etkileyen bir öğrenme zorluğudur. Bu durum, çocukların sınıftaki yazma görevlerinde zorlanmalarına, okunaksız yazılar yazmalarına ve ödevleri uzun sürelerde tamamlamalarına yol açabilir. Yazılı anlatım bozukluğu olan çocuklar, öğrenme için gerekli olan zaman ve uzay düzenleme becerilerinde zorlanır ve yazma performansı ile günlük işlevselliği arasında bir ilişki bulunur4.
Dil kuralları, işaretleri, heceleme ve yazarken fikirlerini geliştirmekle ilgili sorunlar çekerler.
Yazdıkları çok yalın, kısa veya anlaması güç yazılar olabilir.
Bazılarının yeni düşünceler ortaya koymakta zorlukları vardır. Her ne kadar el yazısı okunaksız olsa da tek sorunun zayıf el yazısı olması halinde bu tanı konulamaz2.

Özgül Öğrenme Bozukluğu Nasıl Geçer?
Özgül öğrenme bozukluğunun (ÖÖB) nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bu nedenle, tek bir çözüm yaklaşımı yoktur. ÖÖB tanısı konan her çocuk, farklı özellikler taşımaktadır. Bu nedenle, ÖÖB ile başa çıkmak için farklı yöntemler bir arada kullanılmalıdır4.
Çocuk ve Aileyi Bilgilendirmek ve Yanlış Düşünceleri Gidermek:
Çocuğun ve ailenin ÖÖB'nin ne olduğunu, çocuğun güçlü ve zayıf yönlerini, tedavi seçeneklerini ve tedavinin hedeflerini anlaması önemlidir. Bu nedenle, tedaviye başlamadan önce çocuğun ve ailenin bilgilendirilmesi ve yanlış düşünceleri giderilmesi gerekir4.

Aileyi Sürece Dahil Etmek:
Özgül öğrenme bozukluğu tedavisinin başarılı olması için ailenin de sürece dahil olması önemlidir. Aile, çocuğun eğitimini ve gelişimini desteklemek için gerekli adımları atmalıdır. Bu nedenle, aileye kısa süreli, gerçekçi amaçlar belirlenmesi ve bu amaçlara odaklanılması konusunda destek verilmelidir.

Çocuğun Bireysel Özelliklerini Dikkate Almak:
ÖÖB'nin her çocukta farklı şekillerde kendini gösterebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle, baş etme yöntemlerinin çocuğun bireysel özelliklerine uygun olması önemlidir. Çocuğun benlik saygısı, dikkat yetenekleri, akran ilişkileri, aile ve okul içinde çocuktan beklentiler gibi özellikleri dikkate alınmalıdır.

Çocuğa Uygun Bir Eğitim Programı Düzenlemek:
Özgül öğrenme bozukluğu tedavisinin temel amacı, çocuğun akademik becerilerini geliştirmek ve ona bağımsız öğrenmeyi öğretmektir. Bu nedenle, çocuğun gereksinimlerine uygun ve gerçekçi bir eğitim programı düzenlenmelidir.

Çocuğun Farkındalığını Artırmak:
Çocuğun sorununa ilişkin farkındalığını artırmak için geri bildirim, pekiştirme ve tekrarlama gibi yöntemler kullanılabilir.

Çocuğa ve Aileye Danışmanlık Vermek:
ÖÖB tedavisinde, çocuğun ve ailenin dikkat, bellek, motivasyon, öğrenme ve ders çalışma becerileri konusunda da desteklenmesi gerekir. Bu nedenle, onlara danışmanlık verilmelidir.

Çocuğun Benlik Saygısını Geliştirmek:
ÖÖB, çocuğun benlik saygısını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, çocuğun benlik saygısının geliştirilmesine yönelik destek çalışmaları yapılmalıdır.
Duygusal ve Sosyal Güçlüklere İlişkin Destek Vermek: ÖÖB'ye eşlik eden duygusal ve sosyal güçlükler de olabilir. Bu nedenle, çocuğun bu güçlüklerine ilişkin danışmanlık ya da psikoterapi desteği verilebilir.
Öğretmeni Bilgilendirmek ve İş birliği Sürdürmek:
ÖÖB tedavisinin başarılı olması için çocuğun öğretmeninin de bilgilendirilmesi ve iş birliğinin sürdürülmesi önemlidir. Öğretmen, çocuğun güçlü ve zayıf yönlerini anlayarak ona uygun desteği verebilir.

“Özel” Öğrenme Güçlüğü ile “Özgül” Öğrenme Güçlüğü Aynı Şey Mi?
Öğrenme güçlüğü ile ilgili literatürde kullanılan çeşitli terimler arasında 'öğrenme güçlüğü', 'özel öğrenme güçlüğü', 'özgül öğrenme güçlüğü' ve 'özgül öğrenme bozukluğu' gibi ifadeler bulunmaktadır5,6.

Özgül Öğrenme Güçlüğü Disleksi ile Aynı Şey Mi?
Yukarıda da anlatıldığı gibi, disleksi özgül öğrenme bozukluğunun alt türlerinden biridir.

Özgül Öğrenme Güçlüğü Geçer Mi?
Tam olarak geçmese de özgül öğrenme bozukluğu yaşam boyu etkili bir şekilde yönetilebilir. Bu bozukluğa sahip bireyler, başarılı öğrenciler olabilir ve genellikle öğrenme farklılıklarıyla ilişkilendirilen güçlü yönler geliştirebilirler.
Örneğin, disleksi tanılı kişiler, genellikle yaratıcı düşünce ve alternatif çözümler bulma konusunda öne çıkarlar. Öğrenme bozukluğuna sahip olmak, doğru yönetildiği sürece bir kişinin kariyer seçeneklerinde veya başarı potansiyelinde herhangi bir sınırlamaya yol açmayabilir1.

Yetişkinlerde Özgül Öğrenme Güçlüğü
Yetişkinler okumada yavaşlık yaşayabilir, özel isimleri ve tanıdık olmayan kelimeleri karıştırabilir veya yanlış söyleyebilir. Yüksek sesle okumaktan kaçınabilirler. Bunun nedeni genellikle rezil olma korkusudur. Ayrıca tamamen hayali bir heceleme yapabilirler. Bunun nedeni ise daha kolay hecelere sahip kelimeler seçmek istemeleridir. Genellikle okuma, keyif almak için değil, bir zorunluluk olarak yorucu bir iştir2.
Özgül Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Ebeveynleri İçin 4 Öneri
1. Özgül Öğrenme Güçlüğü Hakkında Bilgi Alın.
Çocuğunuzun özgül öğrenme güçlüğü hakkında bilgi edinmek, ona yardım etmenin ilk adımıdır.
Çocuğunuzun güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek ve gerekirse teşhis koymak için öğretmeniyle, doktoruyla veya bir uzmanıyla konuşarak başlayabilirsiniz.
Çocuğunuzun özgül öğrenme güçlüğü ve onu desteklemeye yönelik en iyi uygulamalar hakkında daha fazla bilgi edinmek için çevrimiçi kaynakları kullanabilir veya kitaplar ve dergiler aracılığıyla araştırma yapabilirsiniz. Ne kadar çok bilgi sahibi olursanız, çocuğunuzun potansiyelini daha iyi açığa çıkarabilirsiniz.
2. Olumlu ve Destekleyici Bir Ortam Sağlayın.
Özgül öğrenme güçlüğüne sahip çocuklar, öğrenme zorlukları nedeniyle sıkça hayal kırıklığı, kaygı, düşük öz saygı ve sosyal izolasyonla karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle, evde ve toplumda olumlu ve destekleyici bir ortam sağlamak önemlidir. Bunun için şu davranışlarda bulunmak önemlidir:
Çocuğunuzun çabalarını ve başarılarını övmek, ilerlemesini kutlamak.
Çocuğunuzu ilgi alanları ve hobileri konusunda teşvik etmek, yeni deneyimlere yönlendirmek.
Çocuğunuzun duygusal durumunu dinlemek ve duygularını doğrulamak.
Çocuğunuza rahatlama teknikleri, kendi kendine olumlu konuşma ve problem çözme becerileri gibi başa çıkma stratejileri kazandırmak.
Eğer çocuğunuzda depresyon, anksiyete gibi sorunlar görülüyorsa profesyonel yardım almak.
3. Çocuğunuzun Okuluyla İş birliği Yapın.
Çocuğunuzun okulu, öğrenimini ve gelişimini desteklemede önemli bir faktördür. Okul ile iş birliği yaparak şu adımları atabilirsiniz:
Çocuğunuzun öğretmeni ve diğer personelle düzenli iletişim kurmak, çocuğunuzun öğrenme güçlüğü, güçlü yönleri, ihtiyaçları ve hedefleri hakkında bilgi paylaşmak. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (IEP) veya 504 Planı gibi belgelerde çocuğunuzun haklarına katılmak.
Çocuğunuzun akademik gelişimini ve davranışlarını takip ederek okula geribildirim ve önerilerde bulunmak.
Gerekirse çocuğunuzun haklarını savunmak, dış kurum veya kuruluşlardan yardım istemek.
4. Çocuğunuza Ev Ödevi ve Çalışma Becerileri Konusunda Yardımcı Olun.
Özgül öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ev ödevi ve ders çalışma süreçleri zorlu olabilir. Bu konuda çocuğunuza yardımcı olmak için şu adımları izleyebilirsiniz:
Düzenli bir ev ödevi rutini oluşturarak çocuğunuz için sessiz ve rahat bir çalışma ortamı sağlamak.
Büyük görevleri küçük ve yönetilebilir parçalara bölmek, çocuğunuzun önceliklendirmesine ve plan yapmasına yardımcı olmak.
Açık ve basit talimatlar vermek, çocuğunuzun anlayışını kontrol etmek.
Görsel yardımlar, ses kayıtları ve oyunlar gibi çoklu duyusal teknikleri kullanarak öğrenmeyi desteklemek.
Çocuğunuzun çalışmalarını gözden geçirerek yapıcı geribildirimde bulunmak, hatalardan ders almasına yardımcı ol

Gelişim bozuklukları Duyusal İşlemleme Bozukluğu Nedir? Merkezi sinir sisteminin özellikle vestibüler, dokunsal veya propriyoseptif duyuları gerektiği gibi işleyememesi sonucu; duyuların ayrımı, modülasyonu, koordinasyonu veya organize edilmesinde güçlük ile kendini gösteren, hareketin planlanmasını zorlaştıran bir durumdur. Bu durumlarda çocuğun gelişim basamakları olması gerektiği şekilde devam etmez ve sekteye uğrar. Duyusal işlemleme bozukluğu olan çocuklarda birçok problem bir arada görülebilmektedir. Karşılaşılabilecek Duyusal Problemler Neler Olabilir? Dokunma, hareket, ses veya görme duyularına verilen aşırı tepki Ses, ışık gibi duyusal uyarılara karşı beklenenin altında tepki Koordinasyon problemleri Akademik başarıda gecikmeler Giyinme, kişisel bakım gibi günlük yaşam becerilerinde zorluklar Motor hareketlerin organize edilmesinde zorluk yaşanması Yaşıtlarına göre normalin üzerinde veya altında aktivite seviyesi Duyu Bütünleme Nedir? Çevreden gelen tüm duyusal bilgilerin düzenlenmesi, ihtiyaca göre yorumlanması ve planlanmasına ait süreçler “Duyu Bütünleme” olarak tanımlanır. Bir başka deyişle duyu bütünleme, kişinin bedeninden ve çevresinden aldığı duyuları organize eden, bedenin içinde bulunduğu çevrede etkin bir şekilde kullanılmasını mümkün kılan ve merkezi sinir sistem tarafından yönetilen bir süreçtir. Duyusal bilgilerin gerektiği gibi işlenmesi ve entegasyonu; postural kontrol, entegrasyon, praksis, görsel motor beceriler ve benlik saygısı gibi duyu bütünleme ile ilgili becerilerin yapı taşlarını oluşturur. Aynı zamanda, bireylerin günlük yaşam aktivitelerine katılımları için gereklidir. Çocuklukta gelişimsel olarak yaşanan duyusal bozukluklar nedeniyle Ayres duyu bütünleme yaklaşımın yardımıyla motor beceri öğrenme ve planlama ve hatırlama süreçleri kolaylaşır. Çocukların çoğunda duyu bütünleme normal çocukluk deneyimleri ile gelişir. Çocuklar normal gelişme süreçlerinde ve oyunlar sırasında bu duyusal deneyimler ile alınan duyusal girdileri yorumlama, ayarlama ve uygun cevap verebilmeyi öğrenir, geliştirir. Bu kazanım onların öğrendikleri veya yeni kazandıkları becerileri doğru bir şekilde yapabilmelerine olanak sağlar. Herhangi bir engele takılmadan veya çarpmadan yürüyebilmek becerisi buna örnek olarak verilebilir. “Ayres Duyu Bütünleme Yaklaşımı”nın amacı, birçok tedavi yaklaşımından farklı olarak; yalnızca görsel uyaranları eşleştirme, sesleri hatırlamayı öğrenme, bir sesi diğerinden ayırt etme ve hatta bir noktadan diğerine çizgiler çizme gibi belirli beceriler üzerine pratikler yapmayı değil, beynin algıladığı uyaranların nasıl hafızada tutulacağı ve gerektiğinde nasıl harekete çevrilebileceği süreçlerini öğretmeyi de içerir. Duyu Bütünleme Yaklaşımının Dünyada Gelişimi Duyu Bütünleme Terapisi’nin teorik çerçevesi 1970’lerde ABD’de psikoloji ve sinir bilimi eğitimi almış Dr. Jean Ayres tarafından geliştirilmiştir. Dr. Ayres, terapistlerin, “Duyusal Bütünleme Bozukluğu” (bazen Duyusal İşleme Bozukluğu olarak da adlandırılır) olan bireylerin doğru ve objektif olarak değerlendirmelerine ve tedavi edilmelerine yardımcı olacak bir yaklaşıma ihtiyaç olduğunu görmüştür. Duyu Bütünleme Terapisi Duyu bütünleme terapisi, özellikle dokunma, vestibüler ve propriyoseptif gibi duyuların aktif katılımı ve etkileşimini amaçlayan, anlamlı terapatik aktiviteleri içeren bir müdahale programıdır. Duyu bütünleme terapisinin amacı, duyu bütünleme bozukluğunun sebep olduğu olumsuz etkileşimi, olumlu cevaplar ile değiştirerek; çocuğu öğrenmeyi optimize edecek aktivitelere dâhil etmektir. Duyu Bütünleme Terapisi Hangi Durumlarda Etkilidir? Duyusal Problemler Duyu girdisi (Aşırı tepkisel veya normalin altında tepki: ses, hareket, dokunma, görme) Koordinasyon problemleri Akademik başarı veya günlük yaşam aktivitelerinde gecikmeler Normalin dışında düşük /yüksek aktivite düzeyi Otizm Spektrum Bozukluğu Dispraksi Prematüre Bebek Duyu Bütünleme Terapisinin Etkileri Duyusal Uyarı Çocuklar duyu bütünleme odasındaki duyusal uyaranlar ile etkileşime girip keşfettiklerinde, etraflarındaki daha büyük dünya ile nasıl doğru etkileşime girebileceklerini öğrenirler. Denge, Hareket, Uzamsal Oryantasyon Duyu bütünleme terapisi çocukların görsel, vestibüler ve propriyoseptif işleme yeteneklerinin yanı sıra ince ve kaba motor becerilerini de geliştirmeye yardımcı olarak günlük yaşamı kolaylaştırır. Vücut Farkındalığı Duyu bütünleme terapisi, çocukların vücutlarının daha fazla farkına varmalarına yardımcı olur. Koordinasyon Hareketler arasındaki koordinasyonun yanı sıra, el-göz koordinasyonunda da gelişme sağlanır. Öğrenme ve Akademik Başarı Duyu bütünleme sırasında aldıkları duyusal uyaranlar, çocukların beyinlerinin farklı alanlarını aktive eder ve akademik gelişimi destekler. Dikkat ve Algı Duyu bütünleme terapisi ile çocukların algı ve dikkat becerilerinde gelişme sağlanır. Davranış Problemleri Duyu bütünleme terapisi, aşırı aktif çocukların hem fiziksel hem de mental olarak rahatlamasına yardımcı olurken, daha az aktif çocuklar için teşvik edicidir. Sosyal İlişkiler Agresif davranışların azalması ve sosyal ilişkilerin gelişmesi hedeflenir. Dil İşlevleri Duyu bütünleme terapisi ile dil ve konuşma işlevlerinde de gelişme hedeflenir. Duyu Bütünlemenin Amaçları Nelerdir? Çevremizden gelen tüm duyusal bilgilerin düzenlendiği ve ihtiyaca göre yorumlandığı ve planlamasına ait süreçler “Duyu Bütünleme” olarak tanımlanır. Terapide birincil amaç; duyu bütünleme yetersizliği nedeniyle bozulmuş motor ve duyusal gelişime sahip çocuğa duyusal girdileri fark etme, yerinde ve zamanında motor beceriye döndürebilme becerisini kazandırmaktır. Böylece çocuğun öğrenmesi hızlandırılır, aktivitelere dahil olma ve sürdürme yetileri de geliştirilir. Çocuğun ihtiyaç duyacağı duyusal girdileri fark etmesi ve kullanması için terapist tarafından uygun öğrenme ortamı sağlanarak süreçler organize edilir. Terapi programı, kapsamlı bir değerlendirme sonrasında çocuğun bireysel ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre belirlenir. Duyu bütünleme terapisinde kullanılan ekipmanlar genellikle yoğun propriyoseptif, vestibüler ve dokunsal deneyimler sağlayan büyük rulolar, toplar, trambolinler ve askıya alınmış ekipmanları içerir. Terapi seanslarında yapılan uygulamalar; terapist, aile ve çocuk ile belirlenen ortak hedefler üzerine planlanmaktadır. Terapist uygulamaları, çocuğun geri bildirimleri doğrultusunda gözden geçirir ve çocuğa özel terapi sürecini planlar. Terapiler ev ortamında da devam etmelidir. Terapi sürecinin etkinliğinin artırılması için ev programları da çocuğun gelişimine önemli katkılar sunacaktır. Ayrıca bir başka önemli konu, aile eğitimidir. Çocuklar aileleri ile terapide geçirdikleri zamandan çok daha fazlasını geçirmektedir. Bu nedenle aile eğitimlerinde çocuk merkezli olarak aile ile sıkı bir işbirliği kurulur, tedaviden en yüksek verimi almak hedeflenir. Tedavi programı her duruma / fonksiyon bozukluğuna özgü olup, çocuğun ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre zenginleştirilmektedir.

İlişkilerdeki bağlanma türleri, kişinin başkalarıyla kurduğu iletişimi şekillendiren önemli faktörlerdir. Bağlanma stili dört ana kategori altında incelenebilir. Bunlardan biri olan güvenli bağlanma, kişinin diğerleriyle olan ilişkisinde güven ve rahatlık hissetmesini ifade eder. Bu durumda yakın ilişkilerde hem bağımsızlık hem de yakınlık dengesini koruyabilir.

Kaygılı bağlanma ise ilişkilerde reddedilme veya terk edilme korkusu yaşanması olarak ifade edilebilir. Kaygılı bağlanma ebeveyn veya bakımını üstlenen kişinin tutarsız tutumlarından kaynaklanır. Kaçıngan bağlanma, kişinin yakınlık ve bağlılıktan kaçınma eğilimi göstermesidir. Bu kişiler duygusal ifadelerden uzak durma eğiliminde olup ilişkisine mesafe koyar. Reddedici bağlanma türü çocukluk döneminde yaşanan travmatik davranışlar sonucunda oluşur. Bu durumda bireyin ilişkilerinde tutarlı bir model geliştirmesi zorlaşır ve güven sorunları yaşar.

Güvenli Bağlanma
Güvenli bağlanan kişiler ilişkisinde sağlam ve karşılıklı güvene dayalı bir temel oluşturur. Onlar için bağlanma, güven ve değer hissiyle iç içedir. Bu insanlar eşini hatasına karşı anlayışlı bir yaklaşım sergiler.

Kaygılı Bağlanma
Kaygılı bağlanma stilinde olan kişiler sevdiklerinin kendine karşı ilgisiz olduğuna dair endişe taşır. Devamlı olarak bir onay ve yakınlık arayışı içerisindedir. Kaygılı bağlananlar, sevgi ve değer görmek adına ilişkisinde aşırı bağımlılık ve güvence arayışı içinde olma eğilimindedir.

Kaçıngan Bağlanma
Kaçıngan bağlanma özelliğine sahip kişiler bağımsızlık duygusuna odaklanırken, diğer insanların kendisine aşırı yakınlaşması fikrinden rahatsızlık duyar. Bu kişiler ilişkisinde yakınlaşmadan uzak durarak kendini güvenli ve kontrol altında hissetmeye çalışır.

Kaygılı Kaçıngan Bağlanma
Kaygılı kaçıngan bağlanma tarzına sahip olanlar, kendine yönelik düşük özsaygı ya da karşı tarafa aşırı güven duyma arasında bir çelişki yaşar. Bu bağlanma biçimine sahip olanlar kendi değerini sorgularken ilişkisinde partnerine karşı aşırı bağımlı bir tutum sergileyebilir.

Kaygılı Bağlanma Nedir?
Kaygılı bağlanma stilinde kişi terk edilme endişesi ve güvensizlik yaşar. Bu durum yakın ilişkilerde aşırı bağımlılık ve partnerine karşı aşırı duyarlılıkla kendini gösterir. Kaygılı bağlananlar eşinin ya da yakın ilişkide olduğu kişilerin her hareketini dikkatle izleyerek onların sevgisi ve ilgisine muhtaçtır. Bu eğilimi ilişkilerinde sıkça şüphe ve kıskançlık hissetmesine yol açar. Bunun yanı sıra partnerinden ayrı kaldığında huzursuzluk yaşar, yoğun düşüncelere kapılır. Sık sık partnerini kontrol etme ihtiyacı hisseder. İlişkileri dengeli olmamakla birlikte dalgalı duygusal duruma sahiptir. Dolayısıyla sürekli reddedilme veya yetersiz bulunma korkusuyla yaşar.

İlişkilerde Kaygılı Bağlanma Neden Olur?
Güvensiz kaygılı bağlanma stilinin temeli çocukluk dönemine dayanır. Bu da kişinin yetişkin ilişkilerinde terk edilme endişesi yaşamasına yol açar. Kaygılı bağlanma durumu, ebeveynin çocuğuna karşı tutarsız ya da duygusal olarak yetersiz davranış göstermesinden kaynaklanabilir. Güvensiz kaygılı bağlanan kişiler, ebeveyninin sevgisini ve ilgisini kazanmak için çaba içinde olabilir. Dolayısıyla yetişkinlik sürecinde devamlı bir onay arayışına ve bağlanma ihtiyacına dönüşür. Güvensiz kaygılı bağlanan kişiler, partnerinin ilgi ve sevgisini sorgular, ilişkide bir dengesizlik ve huzursuzluk yaratır. Güvensizlik ve korku, ilişkide aşırı bağımlılık ve kıskançlık gibi sorunlara yol açabilir.

Kaygılı Bağlanma Belirtileri Nelerdir?
Kaygılı bağlanma yaşayan yetişkin ilişkilerinde belirti olarak endişe ve güvensizlik duyguları gözlemlenir. Bu kişiler partnerinin kendini terk edeceğinden korkar. Bu korku da ilişkisinde bir güven arayışına yol açar. Kaygılı bağlanma belirtileri şöyle sıralanabilir:
- Yakın ilişkilerde sınır koyma konusunda zorlanır
- Partnerine veya çevresindekilere aşırı bağlı bir tutum sergiler
- Bu bağlılık sürekli temas ve destek ihtiyacı şeklinde kendini gösterir
- Kendini yalnız bırakıldığında aciz hisseder, ayrılık anlarında aşırı duygusal tepkiler gösterir.
- Kaygılı bağlanan kişiler ilişkisinde aşırı derecede hassas olur
- Partnerinin ruh hali ve davranışlarından kolayca etkilenir. Bu durum da ilişkisinde bir dengesizlik ve belirsizlik yaratır
- Küçük ve önemsiz görünen durumları bile defalarca analiz etme eğilimindedir
- Devamlı başkalarında onay ve güven arar
- Kendini yeterince önemli hissetmek için dışarıdan onaylanmaya ihtiyaç duyar

Çocuklarda kaygılı bağlanma belirtileri
Bebeklerde kaygılı bağlanma stili farklı belirtilerle kendini gösterebilir. Bu belirtiler arasında ebeveynlerinin yanından ayrıldığında aşırı derecede endişe ve üzüntü yaşaması yer alır. Kaygılı bağlanan bebekler, ebeveyninin geri dönüşünde rahatlama ve mutluluk gösterebilir. Ancak kısa süre sonra tekrar kaygılanmaya başlar. Çocuklarda kaygılı bağlanma belirtileri şöyle sıralanabilir:
- Ebeveyn yokluğunda teselli bulmada zorlanarak yakınlığını ve fiziksel temasını arar
- Çocuklar da yaşıtlarıyla ilişki kurmada ve sosyal etkileşimde zorluk yaşayabilir
- Yabancılara karşı aşırı çekingen davranış sergilemek ve korkmak başlıca belirtiler arasındadır
- Bazı durumlarda saldırgan davranış sergileyebilir veya aniden öfkelenebilirler Ebeveyninden ayrı kaldığında yaşadığı üzüntü ve kaygı, ebeveyn geri döndüğünde de devam edebilir
- Bunun yanı sıra göz teması kurmaktan da kaçınabilir
- Ebeveynine yakın olmak istemesine rağmen kendini tam anlamıyla rahat ve güvende hissedemez

Kaygılı Bağlanma Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kaygılı bağlanma tedavisi, kişinin ilişkilerinde yaşadığı güvensizlik ve endişe durumunu yönetmesine yardımcı olur. Tedavi sürecinde öncelikle bireyin kendi bağlanma tarzını ve bunun ilişkisi üzerindeki etkisini tanıması gerekir. Farkındalık, kişinin kendini ve ilişkisini daha objektif bir şekilde değerlendirmesine olanak sağlar. İletişim becerisinin geliştirilmesi de oldukça önem taşır. Bu sayede kişi duygularını daha açık bir şekilde ifade edebilir, partneriyle daha sağlıklı bir iletişim kurabilir. Terapide kişinin geçmişte yaşadığı olaylara ve bu olayların şu anki ilişkisine nasıl etki ettiğine odaklanılır. Terapist, kişiye ilişkilerinde güven inşa etme ve güvende hissetme yolunu bulma konusunda rehberlik eder. Ayrıca kişinin sağlıklı sınır koymasına ve kendi ihtiyacını dengeli bir şekilde karşılamasına yardımcı olur.
Bireysel veya çift terapisi, kaygılı bağlanmanın üstesinden gelmekte etkili olabilir.

Anksiyete, gündelik hayatta, çevresel, bilişsel ve toplumsal faktörlerin yarattığı stres ve baskının tetiklediği korku, endişe ve kaygı hissidir. Sınav, iş görüşmesi, bir işi zamanında yetiştirme gibi stres ve baskı yaratan koşullar anksiyeteyi tetikleyen örneklerdendir. Anksiyetede endişe, ve belirsizliğe karşı korku söz konusudur. Kan basıncının yükselmesi, kalp atışlarının hızlanması, nefes alışverişinin değişmeye başlaması ve soğuk terleme gibi fiziksel ve duygusal belirtilere neden olur.
Genellikle beyinde doğal olarak bulunan birtakım kimyasallarda oluşan dengesizlik sebebiyle meydana gelen anksiyete, genetik faktör, stres, kronik hastalıklar, uyuşturucu madde kullanımı ve çevresel faktörler anksiyete oluşumuna zemin hazırlar. Özellikle çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, beyindeki korku işleme mekanizmalarında hassasiyete yol açarak stres unsurlarına karşı kişiyi daha duyarlı birine dönüştürür ve bu durum ileride anksiyeteye zemin hazırlar. Kişiyi gergin bir yapıya bürüyen anksiyete hastalığının yaygın tedavi yöntemleri arasında gerekiyorsa ilaç tedavisi, psikoterapi ve diyalektik davranış terapisi yer alır. Anksiyete Neden Olur? Pek çok ruhsal bozukluk gibi anksiyete bozukluğunun da tam olarak nedeni anlaşılamasa da yaygın anksiyete bozukluğu, beyinde doğal olarak bulunan birtakım kimyasallarda oluşan dengesizlik sebebiyle görülmektedir. Bu kimyasallar, nörotransmiter olarak adlandırılan serotonin ve neropinefrindir. Beyin kimyasallarındaki değişimler, genetik, stres, kronik hastalıklar(diyabet, kalp, koah gibi), kullanılan ilaçlar, uyuşturucu gibi zararlı maddeler ve çevresel faktörler anksiyetenin nedenleri arasında yer alır. Özellikle çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, beyindeki korku işleme mekanizmalarında hassasiyete yol açarak stres unsurlarına karşı fazla duyarlı olmaya yol açmaktadır. Anksiyete konusunda yapılan araştırmalara göre, çocukluk çağında ortaya çıkan kaygı bozukluklarında hem çevresel hem de genetik faktörler birlikte rol almaktadır. Yukarıda sayılan kaygı bozukluğu belirtilerinden bir tanesi bile çocuklarda bulunuyorsa, vakit kaybetmeden uzman desteği almakta yarar olacaktır. Bunun için online psikolog yoluyla kaygı bozukluğu tedavisi için adım atabilir, profesyonel bir destek alabilirsiniz. Anksiyete Belirtileri Nelerdir? Gergin ve huzursuz hissetme, çarpıntı, nefes alışverişinin hızlanması, soğuk terleme, ateş basması, midede karıncalanma hissi ve göğüs ağrısı anksiyete belirtileridir. Anksiyete anında bu belirtilerin tamamı veya bir kısmı bir arada yaşanır. Genel olarak anksiyete belirtileri şöyledir: Gergin, huzursuz ve endişe hali Kaygı ve korku hissi Çarpıntı Ani terleme ve sıcak basması El ve ayaklarda istemsiz titreme Odaklanmada sorun yaşama Halsiz ve hasta hissetme Karamsarlık içerisinde olma Korkuya sebep olan gelecekteki olası tehdit dışında başka bir şey düşünememe Nefes darlığı Uyku bozukluğu Baş ağrısı Mide bulantısı Karın ağrısı Anksiyete nasıl hissettirir? Anksiyetesi olan kişiler gergin, tuhaf ve sıkıntılı hissedebilir. Değer yargısına girerek özgüven sarsılması yaşanır. Anksiyete vücudu gergin hissettirir ve nefes alıp verişinizi etkileyebilir. Anksiyete Bozukluklarının Türleri Nelerdir? Saplantı bozukluğu (obsesif kompulsif bozukluk): Tekrar eden takıntılı ve saplantılı davranışlardır. İstem dışı oluşan ve gelişen düşünceler yüzünden kişiler devamlı korku halindedir. Bu düşünceleri bastırmak için kişiler devamlı ellerini yıkar, kapının kilidini ve ocağın kapalı olup olmadığını kontrol eder. Toplumda bu durum "takıntı" olarak değerlendirilse de aslında psikolojik hastalıklardan bir tanesidir. Eğer kişiler takıntı olarak adlandırılan bu ritüelleri gerçekleştirmezse anksiyete daha da kötüleşebilir. Zaman alan bu saplantılar yüzünden kişiler yapması gerekenleri yapamaz hale gelir ve daha çok yorulur. Panik atak: Hayati bir durum olmamasına rağmen kişide kuvvetli bir endişe ve korku hissettiren rahatsızlıktır. Panik atak belirtileri çok şiddetli olduğundan, panik atak geçiren kişiler felç ya da kalp krizi geçiriyormuş hissine kapılabilir. Panik atak durumu ortaya çıktığında kalp atışı ve kalp nabız atışı hızlanmaktadır. Anksiyete ile panik atak belirtileri birbirine benzese de farklı sorunlardır. Anksiyetede sürekli devam eden tedirginlik vardır ve bilinçaltında devamlı kendini hissettirir. Panik atakta kişi kendini saldırıya uğramış ve tehlikede hisseder, bayılacağını zanneder, kalbi hızlı atar ve nefesi kesilir. Ataklar birkaç dakika ya da birkaç saat sürebilmektedir. Travma sonrası stres: Travmatik bir olay sonrası hissedilen korkular ve bedensel tepkilerdir. Kişiler bu korkunç olayları tekrar gözünün önüne getirerek yeniden yaşamaktadır. Fiziksel ağrılar ve uykusuzluk, travma sonrası stres yüzünden ortaya çıkabilen durumlardandır. Genelleştirilmiş kaygı bozukluğu: Kişinin her konuda tedirgin ve kaygılı hissetmesidir. Eve hırsız girmesi, deprem olması, sevdiklerinin hastalanması, borçları ödeyememek gibi kontrol edilemeyecek durumlara endişelenmek, kişiyi huzursuz ve geceleri uyuyamaz hale getirebilmektedir. Agorafobi: Agorafobi, kişinin anksiyete yaşaması durumunda hızlıca yardım göremeyeceğinden korkmasıdır. Bu rahatsızlığı olan kişiler sinema salonları, doğa aktiviteleri, toplu taşıma araçları gibi doktora uzak olan yerlerde bulunmak istemez. Sosyal fobi: Kalabalık ortamlarda kişilerin küçük düşürülme ya da aptal duruma düşme korkusu yaşamasıdır. Sosyal fobisi olan kişiler, kalabalıkta yüksek sesle konuşmaya, yemek yemeye ve davetlere katılmaya çekinmektedir. Anksiyetenin Risk Faktörleri Nelerdir? Aşağıda sıralanmış olan faktörlerin içinde yer alan kişilerde anskiyete problemi görülme olasılığı yüksektir. Ayrılma olaylarına aşırı duyarlılık Öfkeye ve bağımlılığa yatkınlık Çocukluk döneminde fiziksel veya cinsel istismar Stresli yaşam alanları Sorunlu bağlanma şekilleri Dağılma anksiyetesine yatkınlık Anksiyete Kimlerde Görülür? Anksiyete kadınlarda erkeklere oranla daha sık rastlanmaktadır. Korumacı bir davranışla büyütülen çocuklar ve değer kaygısı duyan kişilerde anksiyeteye daha fazla rastlamak mümkündür. Anksiyete Nasıl Teşhis Edilir? Devamlı kaygılı düşünceler, günlük hayatı ve sosyal çevreyi etkilemeye başladıysa alanında uzman biri tarafından anksiyete testi yapılması ve tanı konulması gerekmektedir. Yaygın anksiyete bozukluğuna tanı koymak güç olduğu için uzman kişinin soracağı birtakım sorulara samimi ve doğru cevap vermek çok önemlidir. Anksiyete Nasıl Tedavi Edilir? Psikolojik terapi ve ilaç ile kaygı bozukluğu tedavisi gerçekleştirilmektedir. Bunun için ilk yapılması gereken şey ise psikiyatri uzmanına başvurmaktır. Tedaviye başlamadan önce kapsamlı bir değerlendirme sürecinden geçilmektedir. Anksiyete belirtilerinin fiziksel hastalıklar yüzünden oluşup oluşmadığını anlamak için çeşitli testler ve incelemeler yapılmalıdır. İlaç tedavisi: Çeşitli depresyon ilaçları (antidepresanlar), anksiyete tedavisi için anksiyete semptomlarının giderilmesi için kullanılmaktadır. Psikoterapi veya konuşma terapisi: Davranışlarınızı nasıl etkilediğini öğrenmenize yardımcı olan konuşma terapisi olarak da adlandırılır. Sizi dinleyen uzman anksiyete bozukluğunuzu anlamaya çalışır. Yaygın bir psikoterapi yöntemi olan bilişsel davranışçı terapi ile olumsuz yada paniğe neden olan düşünce ve davranışları olumluya nasıl çevireceğiniz öğretir. Bilişsel davranışçı terapi, kişilerde anksiyeteye sebep olan düşüncelerin köküne inmeyi ve sorunun çözümü için farklı davranış alışkanlıkları edindirmeyi sağlamaktadır. Diyalektik davranış terapisi: Bilişsel davranış terapisine benzer olarak, diyalektik yöntemde de odak noktası kişinin davranışını değiştirmeye yöneliktir. Ruh hali, duygu ve ilişkileri düzenlemeye yardımcı olmakla birlikte, bunlarla ilgili ortaya çıkan sorunlara başa çıkma becerilerinin ve baış açısının geliştirilmesine odaklanır. Anksiyete tedavisi için bu yöntemlerden biri ya da ikisi bir arada da kullanılabilmektedir. Kişiye hangi tedavinin uygun olduğunu anlamak için doktor ve danışan birlikte karar vermektedir. Herkes için aynı anksiyete tedavisi uygun olmayabilir. Anksiyete Krizi Belirtileri Nelerdir? Anksiyete krizleri yaklaşmakta olan olumsuz bir duruma karşı aniden ortaya çıkar. Kaygı ve korku, nefes darlığı, göğüs ağrısı, terleme ve çarpıntı hissi gibi belirtilerin hepsinin veya bir kısmının aynı anda yaşanması anksiyete krizinin neden olduğu belirtilerdir. Anksiyete krizi belirtileri genel olarak şunlardır: Kötü bir şey olacakmış duygusuyla kaygı ve korku yaşama Midede karıncalanma Baş dönmesi Hızlı nefes alıp-verme Nefes darlığı Kalp atışında düzensizlik Terleme ve sıcak basması Uyku bozukluğu yaşama Bitkinlik Göğüs ağrısı Geceleri yatarken dişleri gıcırdatma Anksiyete Krizi Nasıl Geçer? Genellikle tehdit veya stres etkeni ortadan kalktıktan ya da sakinleşebildikten sonra kaygı durumu da ortadan kalkar. Anksiyete ataklarında sakinleşebilmek ve semptomları bastırabilmek için şu adımları uygulamayı deneyebilirsiniz: Nefes egzersizleri: Doğru nefes almak, sakinleşme konusunda son derece etkilidir. Nefes egzersizlerini öğrenerek sakinleşmeyi ve yeniden odaklanmayı gerçekleştirebilirsiniz. Ayağa kalkma ve vücudu dik tutma: Korku veya tehlike hissedildiğinde bilinçaltından gelen bir dürtüyle öne eğilerek kalbi ve akciğerleri koruma durumu oluşmaktadır. Ayağa kalkmak ve dik durmak, vücuda her şeyin normal olduğu mesajını vererek sakinleşmenize yardımcı olacaktır. 3-3-3 kuralını uygulama: Anksiyete krizinin başladığını hissettiğinizde 3-3-3 kuralını uygulayarak sakinleşebilirsiniz. Etrafınızdaki üç şeyin ismini söyleyin. Duyduğunuz üç sesi söyleyin. Vücudunuzu üç bölümünü; parmaklarınızı, bileklerinizi ve kolunuzu oynatın. Kaygı randevusu oluşturma: Sizi kaygılandıran tüm detayları bir yere not edin ve bunları düşünmek için kendinize bir zaman dilimi belirleyin. Böylece tüm gün aynı korkuları yaşamak yerine günün belli zamanını bunun için ayırabilirsiniz. İçinde bulunduğunuz ana konsantre olma: Gelecek zamanda olacakları düşünmek yerine şimdi bulunduğunuz zamana odaklanın. Kaygılanmanıza neden olacak bir şeyin olmadığını kendinize hatırlatın. Kendinizi meşgul edin: Anksiyete krizinin geldiğini fark ettiğiniz anda kendinize meşgul olabileceğiniz şeyler bulmaya çalışın. Yürüyüş yapmak, kitap okumak, film/video izlemek, kaygılı düşünce kalıplarından uzaklaşmanızı ve kontrolü elinize almanızı sağlamaya yardımcı olabilir. Şekerden uzak durma: Fazla şeker tüketimi anksiyeteyi tetiklediği için anksiyete krizinin geldiğini fark ettiğiniz anda şekerli gıdalardan uzak durun. Onun yerine proteinli gıdalar yemeyi ve su içmeyi tercih edin.